Giỏi Văn Không Khó
C15: Cách Xử Lý Đề Và Lập Dàn Ý Nhanh

Chào mọi người lâu rồi mới gặp, mị lặn hơi lâu ha, may mà cuối cùng cũng ngoi lên, chắc do thiếu oxi :D... Đùa thôi.

Rùi không dài dòng nữa, giờ mị đi vào chủ đề chính nha. Như cái tiêu đề đó, chắc các bạn biết hôm nay mị sẽ chia sẻ về vấn đề gì đúng không? Vâng, mị sẽ chia sẻ cho các bạn biết cái cách mà mị làm bài. Đây hoàn toàn là kinh nghiệm của mị nên mị sẽ không diễn giải dông dài mà sẽ dùng một ví dụ cụ thể để giải thích và chứng minh luôn, dưới đây mị có đề văn 2021 (Mị giải câu 2 phần II nha):

Khi nhận đề, việc trước tiên mà các bạn cần làm là liếc xem đề bài nói gì. Chỉ một cái nhìn, thấy ngay bài Sóng, trong đầu các bạn sẽ lập tức liên tưởng đến Xuân Quỳnh, Nét đẹp nữ tính, Thơ tình... Những từ khóa này là những từ khóa gắn liền với Sóng và Xuân Quỳnh, không chạy đi đâu được. Đến đây thì chúng ta đã loáng thoáng nhìn ra hướng làm bài rồi đó.

Các bạn phải nhớ, khi đọc đề bài các bạn phải luôn để não hoạt động, hoạt động thật tích cực. Nghĩa là vừa đọc đề vừa suy nghĩ xem đề muốn gì, phạm vi giải quyết đề, hướng giải quyết đề phù hợp... Khi bạn suy nghĩ như vậy, mọi dữ liệu mà đề đưa ra đều quý giá và đều giúp bạn tiến dần đến câu trả lời hơn. Ví dụ như dựa vào tác phẩm được nhắc đến trong đề, các bạn có thể lờ mờ đoán đề muốn thí sinh chứng minh điều gì thông qua nội dung của tác phẩm đó. Cụ thể nhé, chẳng hạn như đề trích một đoạn của truyện Chiếc thuyền ngoài xa thì các bạn cần nhớ lại nội dung chính của truyện Chiếc thuyền ngoài xa là gì? Là người đàn bà làng chài bị chồng bạo hành trên chiếc thuyền lênh đênh giữa biển, là cảnh đời éo le của những con người bất hạnh, là màn sương màu hồng che mờ tầm nhìn của con người... Từ những suy nghĩ đó, bạn có thể luận đoán được câu hỏi tiếp theo của đề bài, có thể đề sẽ hỏi về bi kịch con người trong Chiếc thuyền ngoài xa, hoặc Ý nghĩa của màn sương hồng trong tác phẩm... Nói chung, bạn đã có được một ít dữ liệu để làm bài rồi đấy.

Xong, đọc tiếp, thấy đề trích ba khổ thơ, điều mà các bạn cần nhận định tiếp theo chính là À, có một đoạn à, không bắt phân tích hết bài. Thêm nữa đoạn thơ này chính là tư liệu phân tính chính luôn... Không có liên hệ thêm đoạn thơ hay tác phẩm nào khác, vậy là đề thuần phân tích Sóng của Xuân Quỳnh... Đề khá dễ, không có gì lắt léo, nhẹ lòng được rồi đấy.

Thông thường người ra đề sẽ không bắt thí sinh chứng minh hết toàn bộ tác phẩm vì thời gian không cho phép. Đa số họ chỉ trích một đoạn ngắn và yêu cầu thí sinh phân tích đoạn trích đó. Việc này khiến các bạn có rất nhiều lợi thế, các bạn chỉ cần tập trung phân tích một đoạn tác phẩm mà không phải phân tích dàn trải cả tác phẩm lớn, từ đó có thời gian khai thác nhiều hơn, nâng cao chất lượng làm bài. Tuy nhiên, hãy nhớ một điều là dù đề chỉ yêu cầu các bạn phân tích một phần tác phẩm thì các bạn cũng đừng ngây thơ đến mức CHỈ nhắc đến mỗi đoạn đề trích thôi -,-. Các bạn hãy giới thiệu và nhắc sơ về tác phẩm, tác giả, hoàn cảnh sáng tác, phong cách nghệ thuật của tác giả vân vân và nội dung sơ lược của toàn bộ tác phẩm luôn nhé. Song, các bạn nên giới thiệu sơ qua từng đoạn của tác phẩm, nêu nội dung, ý nghĩa chính, sau đó mới đi vào giới thiệu đoạn mà đề yêu cầu phân tích. Điều này giúp bài viết trở nên sâu sắc, rõ ràng hơn, có trước, có sau, giúp giám khảo không bị choáng váng, hoang mang khi bị quăng vào vấn đề quá sớm, hơn nữa, nó cũng thể hiện trình độ viết lách của bạn nữa đó.


Tiếp, đọc yêu cầu đề: Cảm nhận của anh chị về đoạn thơ trên - Các bạn phải suy nghĩ luôn, rồi, viết bài cảm nhận nha, phân tích thơ và cảm nhận thơ nha. Còn gì nữa hông ta? À, đề còn yêu cầu thêm nè: Từ đó, nhận xét vẻ đẹp nữ tính trong thơ Xuân Quỳnh - Ố là la, vậy là phân tích, cảm nhận, kết hợp nhận xét vẻ đẹp nữ tính trong thơ Xuân Quỳnh, với tư liệu chính là ba khổ 3, 4, 5 của bài thơ Sóng. Rùi, chốt đơn, vậy bài viết sẽ có hai phần chính:

1. Cảm nhận ba đoạn thơ trong đề.

2. Nhận xét vẻ đẹp nữ tính trong thơ Xuân Quỳnh.

Bấy giờ các bạn sẽ lật đật lấy giấy nháp ra lập dàn bài, dàn bài sẽ bao gồm những gạch đầu dòng chính sau:

I. Mở bài:


Giới thiệu về Sóng và Xuân Quỳnh, nói một chút về vẻ đẹp nữ tính trong thơ cô - Rất dịu dàng, rất trữ tình lãng mạn. Giới thiệu ba khổ thơ đề cho, khẳng định ba khổ thơ đong đầy vẻ đẹp nữ tính của người phụ nữ, đặc biệt là vẻ đẹp rất nồng thắm, rất tha thiết của tâm hồn phụ nữ đang yêu.

II. Thân bài:

- Giới thiệu về tác giả.

- Giới thiệu về tác phẩm: Nội dung chính của tác phẩm, nội dung từng phần, đoạn trích đề cho trích từ khổ 3, 4, 5 của bài Sóng với nội dung là nỗi bâng khuâng về tình yêu và sự nhung nhớ da diết của người phụ nữ khi yêu.

- Tiến hành viết bài cảm nhận về đoạn trích trên, phân tích nội dung, nghệ thuật, nêu cảm nghĩ về đoạn trích...


Cuối cùng, KHẲNG ĐỊNH đoạn trích tràn đầy vẻ đẹp nữ tính của người phụ nữ. Đó là vẻ đẹp long lanh của tâm hồn người phụ khi yêu, một vẻ đẹp đằm thắm, dịu dàng, rất đỗi trữ tình lãng mạn.

- Vẻ đẹp nữ tính thể hiện ở chi tiết nào trong đoạn thơ?

+ Sự bâng khuâng của cô gái khi đứng trước biển lớn, khi nghĩ đến những con sóng và rồi liên tưởng về chuyện chúng mình --> Một nét rất đáng yêu, dễ thương, một vẻ đẹp dịu dàng nồng thắm của cô gái trẻ đương yêu. Nàng luôn nghĩ đến tình yêu, tình yêu ẩn hiện trong mọi cảnh vật cuộc sống thông qua lăng kính của nàng.

+ Cô gái ngây thơ truy tìm nguồn gốc của sóng: Sóng bắt đầu từ gió, gió bắt đầu từ đâu? Để rồi bất ngờ hỏi một câu tưởng chừng như không liên kết Em cũng không biết nữa, khi nào ta yêu nhau. Hóa ra cô gái đang so sánh con sóng như tình yêu của chúng ta. Cô không thể truy tìm nguồn gốc của sóng, cũng như không thể tìm ra thời điểm hai con tim trẻ rung động, chỉ biết sóng từ muôn ngàn xưa đã tồn tại ở đó, cũng như tình yêu của anh và em chẳng biết từ bao giờ đã đong đầy, đã nồng thắm. --> Tâm hồn trong sáng, đáng yêu. Trái tim yêu thương luôn chứa đầy tình cảm dành cho nửa còn lại. Đây là một nét rất đặc trưng của người phụ nữ khi yêu.

+ Nỗi nhớ da diết của tâm hồn phụ nữ khi yêu, ồn ả, thổn thức --> Con sóng dưới lòng sâu, con sóng trên mặt nước --> những phép đối dưới - trên, lòng sâu - mặt nước khiến hình ảnh con sóng trở nên trùng điệp. Dù là dưới lòng sâu hay trên mặt nước đều có sự xuất hiện của sóng, sóng không mỏi mệt, sóng luôn cuộn trào. Tại sao sóng lại thổn thức như vậy? Tại sao không biết mỏi mệt? Có một lời lý giải: Ôi con sóng nhớ bờ, ngày đêm không ngủ được. Hóa ra con sóng nhớ bờ nên mới ồn ào, cuồn cuộn như vậy, vồ vập băng qua đại dương mênh mông chỉ vì muốn hội ngộ bờ một lần nữa. Và rồi, phép ẩn dụ lại tiếp tục phát huy sức mạnh của mình khi thi sĩ bất ngờ viết Lòng em nhớ đến anh, cả trong mơ còn thức. Nỗi nhung nhớ mà sóng dành cho bờ kia chính là nỗi nhung nhớ mà em dành cho anh. Sóng nhớ bờ đến nỗi ngày đêm không ngủ được, cũng như em nhớ anh cả trong mơ còn thức. --> Tâm hồn luôn khao khát yêu thương, luôn nhớ về người đàn ông của đời mình, thủy chung, son sắt, đó là đức tính vô cùng đẹp ở người phụ nữ, đặc biệt là người phụ nữ Việt Nam. Con sóng nhớ bờ ngày đêm không ngủ được, nhưng em nhớ anh thì dẫu có mơ cũng vẫn còn thức, trong cơn mơ vẫn nghĩ về anh, một nỗi nhớ nhung da diết, thiết tha, khắc khoải...

==> Đoạn trích đong đầy nét đẹp nữ tính, đó là một nét đẹp rất dịu dàng, nồng thắm, đáng yêu của một tâm hồn trẻ đương rung động. Vẻ đẹp nữ tính rất duyên dáng này là một nét đặc trưng trong thơ Xuân Quỳnh, tình yêu của cô gái trong thơ Xuân Quỳnh luôn cuồng nhiệt, nồng thắm nhưng cũng lại rất dịu dàng, thơ ngây. Trích bài Thuyền và biển để làm rõ vấn đề: Những đêm trăng hiền từ/ Biển như cô gái nhỏ/ Thầm thì gửi tâm sự/ Quanh mạn thuyền sóng vỗ và Cũng có khi vô cớ/ Biển ào ạt xô thuyền/ (Vì tình yêu muôn thuở)/ (Có bao giờ đứng yên) --> Thế đấy, thơ Xuân Quỳnh rất duyên dáng, ẩn hiện nét hồn nhiên, tinh nghịch mà cũng rất sâu sắc. Đó là tâm hồn yêu lớn thấu hiểu mọi tâm hồn yêu, vì tình yêu muôn thuở vẫn là thương, nhớ, hi sinh và thấu hiểu cho nhau: Chỉ có thuyền mới hiểu/ Biển mênh mông nhường nào/ Chỉ có biển mới hiểu/ Thuyền đi đâu về đâu/ Những ngày không gặp nhau/ Biển bạc đầu thương nhớ/ Những ngày không gặp nhau/ Lòng thuyền đau - Rạn vỡ --> Nói chung, Xuân Quỳnh dùng phép ẩn dụ một cách tự nhiên thuần phục, dùng những sự vật hiện tượng thiên nhiên để nói về tình yêu muôn thuở, điều này khiến thơ cô duyên dáng và dễ hiểu, dễ tiếp nhận, đồng thời cũng phản ánh sự vĩnh hằng của tình yêu, quy luật tình yêu dường như tương đồng với những quy luật của tạo hóa, đó là thứ tình cảm tuyệt đẹp, tồn tại xuyên suốt quá trình phát triển của loài người, tồn tại trong bao thế hệ tiếp nối nhau.

==> Tổng kết lại vấn đề: Nội dung, ý nghĩa của đoạn trích, khẳng định đoạn trích tràn đầy vẻ đẹp nữ tính - Một vẻ đẹp đặc trưng trong thơ Xuân Quỳnh, vẻ đẹp hồn hậu, đáng yêu, duyên dáng.


Mở rộng: Có thể phân tích một số tâm hồn thơ khác để thấy được sự nổi bật của vẻ đẹp nữ tính tuyệt đẹp trong thơ Xuân Quỳnh. Ví dụ thơ Xuân Diệu, Puskin,...

III. Kết bài:

- Khẳng định lại vấn đề. Bày tỏ tình yêu dành cho thơ Xuân Quỳnh...

Rùi, sau khi có dàn ý, nắm được hướng làm bài thì các bạn cứ việc triển khai viết bài thôi. Trong lúc viết các bạn có thể nảy sinh thêm nhiều ý tưởng hay nữa, các bạn cứ việc khéo léo đưa chúng vào bài sao cho hợp lý. Nên nhớ các bạn phải vừa viết vừa canh đồng hồ nhé, khi thấy còn ba mươi phút thì tốt nhất nên kết thúc nhanh vấn đề và viết kết bài đi, đừng lún sâu vào việc phân tích đến mức không đủ thời gian viết kết bài. Lý tưởng nhất là nên chừa 10 phút cuối cùng đề đọc lại bài. Quan trọng là các bạn viết được các ý chính thôi, còn những ý phụ, ý mở rộng không có cũng không sao, dù thế nào cũng phải viết hết những kiến thức cơ bản ra nhé.

Bài hướng dẫn đến đây là kết thúc rồi, mình sẽ viết tài liệu phân tích chuyên sâu bài Sóng cho các bạn. Mọi người theo dõi thông báo trên tường nhà của mình nha, khi nào xong mình sẽ báo cho cả nhà ạ.

Ý kiến của các bạn về bài viết này thế nào? Hãy bình luận cho mình biết nhé ^^