Búp Sen Xanh
2: Thời Thơ Ấu Ii

Dưới bóng trê đầu làng, bà đồ ( vợ ông đồ Hoàng Xuân Đường, bà ngoại của bé Thanh) cùng mấy người đứng tuổi cũng đang chạy ra phía đầm sen.

Gió đồng lùa những dải lưng, dải yếm của họ bay phấp phới về phía sau...Về tới đầu sân, cơn đau chuyển sinh lại thốn thoáy, mệt quá chị nho Sắc phải ngồi thụp xuống bên gốc cây thị.

Chim chiều về tổ đang ríu rít trên ngọn cây.

Bà đồ chốc chốc lại mắng yêu con gái :- Tham công tiếc việc cho lắm...!Đã biểu ở nhà, gần kỳ sinh nở rồi...!đừng có đi mần đồng xa nữa...Bà giục cô An, em gái của chị nho Sắc :- An, con vô quạt than lên...!Mau...Bà lại giục bé Thanh :- Cháu đi sang bên nhà với ông.

Giữ cả em Khiêm ở bên đó.

Tối ni tụi bay ăn cơm, ngủ ở bên nhà bà cả nhớ.Bé Thanh bước qua dãy chè mạn hảo ngăn đôi sân nhà mình với sân của ông bà ngoại.

Thanh vừa nghe tiếng mẹ rên, vừa nghe rõ tiếng ông ngoại ho khúc khắc và tiếng của bố thay ông ngoại đang giảng bài cho học trò :"Các trò hãy lắng nghe giảng rồi sẽ chép bài sau...!Khổng Tử viết : Tự thiên tử dĩ chí ư thứ dân, nhất thị giai dĩ tu thân vi bản.

Nghĩa là : Từ ông vua cho đến kẻ thường dân, ai nấy đều phải lấy việc sửa mình làm gốc...Từ bên hè nhà chị nho Sắc, tiếng cô An nói khỏa lấp cả tiếng khóc chào đời của đứa trẻ khiến anh nho Sắc ngừng giảng bài trong giây lát.- Ồ ồ...!chị nho lại sinh con trai...!sinh con trai nữa rồi.

Mặt mày sáng láng, khôi ngô lắm.Bà đồ quát : "Cái con bé, có im cái miệng quở độc cháu đi không!".


Bà giục rối rít : "Đưa cái thanh nứa...!mau lên...!cắt rốn cho cháu.

Rồi.

Xong rồi...!Đưa cái quần cũ của cha mi đây...!Trên dây phơi ấy.

Tau giặt kỹ rồi.

Ủ cháu vô quần ông cho có khước...!Có hơi ấm ông nó sẽ được sáng dạ, học giỏi hơn ông, hơn cha cho mà coi...".

Bà còn dặn chị nho Sắc: "Con nhớ là hằng ngày phải chăm lau sạch đĩa đèn rồi hãy đổ dầu thắp.

các cụ thường dạy : Sinh con dạ sáng làu làu, nhớ mẹ ngày trước chăm lau đĩa đèn.Tiếng rên của chị nho im bặt.

Tiếng khóc oa oa của đứa bé vẫn chưa dứt hẳn.

Và cái ngôn ngữ đầu tiên ấy cửa đứa bé đã hòa âm trong tiếng gà gọi con lên ổ, tiếng bò gọi bê vào chuồng, tiếng chim câu ríu rít trên mái nhà tiếng lá reo, tiếng đồng xa vọng về...Hương sen từ ngoài đầm bay theo gió pha lẫn mùi bồ kết cháy từ nồi than trong buồng chị nho Sắc tỏa ra ngào ngạtLàng Chùa nhòa trong khói sương lam.

Đám học trò của cha con ông đồ đã lũ lượt ra về từ lâu.

Chúng đi theo lối cổng lớn, không đi tắt qua sân của chị nho Sắc như mọi ngày.

Đầu ngõ nhà chị nho đã treo một cành xương rồng gai.Cái cánh cổng chống làm bằng khung tre kết cành rào, hình chữ nhật, đã được sập xuống, cài chặt.

Khu vườn nhà ông đồ cũng như mọi nhà khác ở làng Chùa đều đã trở nên một cõi riêng biệt, kín bưng.

Giữa cảnh vắng lạnh này nổi lên tiếng ếch nhái kêu gào trời làm mưa cứ ra rả không mệt mỏi.

Vô số đốm sáng lập lòe xanh ảo của bầy đom đóm bay chập chà chập chờn trong tối mênh mông.


Ông đồ ngồi xếp bằng trên phản gu, tựa khuỷu tay xuống mặt cái gối cốt bông bọc vải điều gấp cao ba thớt.

Anh nho Sắc ngồi đối diện với ông nhạc, vẻ thoải mái.

Bé Khiêm ngủ say, nằm sát bên đùi ông, chân duỗi dài sang gần chỗ bố ngồi.

Ngọn đèn dầu lạc đậu trên mép đĩa tỏa sáng khắp gian nhà.

Những con thiêu thân sa vào đĩa dầu vẫy đôi cánh mỏng yếu ớt, chới với.

Bên cạnh cây đèn, cái đỉnh trầm nhỏ thư thả nhả ra những sợi khói thơm mảnh như chỉ.

Hương sen ngoài đầm đưa vào nhè nhẹ.Anh nho Sắc cầm cái nậm chuyên rượu vào chén cho bố vợ.

Ông đồ uống một hơi cạn chén rượu :- Mừng cho nhà ta, mừng cho cả họ Nguyễn làng Sen...Ông đồ đứng lên, dáng cung kính, thắp năm nén hương, vái năm vái trước bàn thờ gia tiên.

Ông đứng nghiêm trang trước làn hương khói.

Anh nho Sắc cũng đứng chắp tay thành kính ở phía sau ông.

Từ phía đầm sen, tiếng chim cuốc khắc khoải: Quốc...!Quốc!Hai cha con ông đồ trở lại chỗ ngồi.

Ông đồ dằn từng tiếng : "Dạ...!thính...!tử...!quy...!thốn...!tâm...!can..." (đêm nghe chim tử quy nhói tim gan).


Anh nho Sắc nhận thấy ở người bố vợ, người thầy học của mình từ ngày lâm bệnh, tâm trạng có nhiều trăn trở, nhiều cảm hoài.

Anh muốn đứa con trai thứ của mình được ông đặt tên cho.

Anh nói :- Thưa cha, cha đặt tên cho cháu đêm nay luôn ạ.- Tôi đang nghĩ.Ông đồ gõ gõ ngón tay trên mặt gối, nói tiếp : Sinh con quý tử khó nuôi...!Trồng cây ngon trái lắm người lăm le...!Con người ta có thể xét đoán được hiệu quả trước của công việc mình sắp làm.

Ví như khi ta cầm nắm hạt giống trong tay thì ta đã dám tin chắc sẽ có những mầm cây mọc lên bậm bạp, và nhìn các mầm non xanh tốt đoán biết được cây quả của nó sau này.

Cho nên, tôi muốn đặt cho cháu tên là Côn, tự là Tất Thành.Anh nho Sắc chớp chớp mắt, môi hé nở nụ cười :- Côn...!ấy là tích loài cá hóa chim bằng, phải không thưa cha?-Chính vậy đó.

Theo mong ước của tôi thì...!thằng bé sẽ có chí vùng vẫy bốn bể, dù gặp truân chuyên chìm nổi, nhưng ắt thành công.

Cho nên tự Tất Thành.Anh nho Sắc nâng cây bút lông thỏ dúng vào nghiên son.

Hương trầm, hương sen như tỏa khắp gian nhà và tụ hội vào ngọn bút Nguyễn Sinh Sắc đang nắn nót dòng chữ NGUYÊN SINH CÔN, tự TẤT THÀNH..