Người Đọc
Chương 39

Tôi bắt đầu đọc Odyssey sau khi chia tay với Gertrud. Nhiều đêm ròng tôi chỉ ngủ vài tiếng; tôi nằm chong mắt, và khi tôi bật đèn thì mắt díu lại, tắt đèn đi tôi lại tỉnh. Vậy tôi đọc thành tiếng để mắt không díu lại nữa. Trong cơn suy tưởng rối rắm về cuộc hôn nhân, về đứa con gái và cuộc đời mình, vòng vo trong những cung tròn cam go, chập chờn nửa thức nửa ngủ, trộn lẫn ký ức và mộng mị, Hanna liên tục ẩn hiện chế ngự. Vì vậy tôi đọc cho Hnna. Tôi đọc cho Hanna vào băng cassette.

Đợi đến lúc gửi băng đi, kéo dài mất vài tháng. Đầu tiên tôi không muốn gửi từng đoạn và chờ đến khi thu băng xong toàn bộ Odyssey. Sau đó tôi nghi ngại, liệu Hanna có thích Odyssey đến mức ấy không, và tôi thu vào băng những truyện tôi đọc sau Odyssey. Truyện của Schnitzler và Chekhov. Rồi tôi cứ lần lữa cho đến khi gọi điện cho tòa án đã xử Hanna và tìm ra địa chỉ nơi cô thụ hình. Sau khi đã có mọi thứ - địa chỉ của Hanna ở một nhà tù gần thành phố xử án ngày trước, một máy chạy băng cassette và các cuộn băng đánh số từ Chekhov cho đến Schnitzler và Homer - tôi đã gửi gói bưu phẩm với máy casette và các băng ghi âm.

Mới đây tôi tìm lại được cuốn vở ghi những truyện mà tôi đã đọc cho Hanna trong nhiều năm. 12 cuốn đầu rõ ràng là ghi vào cùng một hôm; hình như tôi cứ đọc bừa phứa rồi mới nhận ra nếu không ghi chép thì tôi sẽ không nhớ được đã đọc gì. ở các truyện tôi đọc sau đó thỉnh thoảng có ghi ngày tháng, thỉnh thoảng không, nhưng kể cả không có ngày tháng thì tôi cũng vẫn biết là tôi gửi bưu phẩm đầu tiên cho Hanna vào năm thứ tám trong tù, bưu phẩm cuối cùng là năm thứ 18. Đến năm thứ 18 thì đơn xin ân xá của cô được phấp thuận.

Nhìn chung, tôi đọc cho Hanna những truyện mà tôi cũng đang muốn đọc. Lúc đọc Odyssey, ban đầu tôi thấy khó khăn vì khi phải đọc to thì không tập trung lĩnh hội được như đọc khẽ cho riêng mình. Rồi cũng quen dần. Một điểm yếu cố hữu của việc đọc truyện là lâu hơn. Nhưng bù lại thì tôi ghi nhớ tốt hơn những gì đọc to. Cho đến tận hôm nay tôi còn nhớ rất rõ nhiều đoạn.

Tôi cũng đọc cả những sách mà tôi đã biết và yêu thích. Vì vậy Hanna nhận được nhiều tác phẩm của Keller và Fontane, Heine và Moerike. Lâu lâu tôi không dám bạo gan đọc thơ, nhưng sau đó tôi rất thích và tôi nhớ thuộc lòng một loạt bài thơ đã đọc. Hôm nay tôi cũng đọc thuộc lòng được.

Tổng cộng các đầu sách thể hiện một sự tin tưởng cội rễ vào giáo dục kinh điển. Tôi cũng không nhớ là có bao giờ tự đặt câu hỏi rằng tôi nên đọc những tác giả khác ngoài Kafka, Frisch, Johnson, Bachmann, Lenz, và cả văn học thử nghiệm là thứ văn học tôi không nhận ra cốt truyện và không ưa các nhân vật. Đối với tôi thì đã rõ, văn học thử nghiệm là thử nghiệm với độc giả, thứ đó thì cả Hanna và tôi đều không thiết.

Khi chính tôi cũng bắt đầu viết văn, tôi đọc cho Hanna cả tác phẩm của riêng tôi. Tôi chờ đến khi đọc xong bản thảo viết tay cho đánh máy, sau đó chữa bản thảo đánh máy, rồi có cảm giác là tất cả đã hoàn thành, khi đọc lên, tôi xét xem cảm giác ấy có chuẩn không. Nếu không, tôi còn chữa lại lần nữa và ghi âm đè lên bản thu cũ. Nhưng đó là việc tôi không ưa. Tôi muốn đọc lên là kết thúc. Hanna trở thành cấp bậc khiến tôi tập trung mọi sức lực, sáng tạo và trí tưởng tượng phê phán một lần nữa trước khi gửi bản thảo cho nhà xuất bản.

Tôi không ghi âm thêm câu chữ nào của riêng mình vào cassette, không hỏi thăm Hanna, không kể về mình. Tôi đọc đầu đề, tên tác giả và truyện. Khi hết truyện, tôi đợi một lát, đóng sách lại và ấn nút tắt máy.