Lý Trí Và Tình Cảm
Chương 33

Sau một ít chống đối, Marriane thuận theo lời van nài của cô chị, và một buổi sáng đồng ý đi ra ngoài trong nửa giờ cùng với chị và bà Jennings. Tuy nhiên, cô đặt điều kiện rõ ràng là không thăm viếng ai, không làm gì hơn là tháp tùng hai người đến cửa hiệu Gray’s ở Phố Sackville, để Elinor mặc cả đổi một ít nữ trang kiểu cổ cho bà mẹ.

Khi bà người dừng bước ở cánh cửa, bà Jennings nhận ra một phụ nữ đứng ở cuối con đường mà bà nên đến gặp; và vì bà không có việc gì ở cửa hiệu Gray’s, họ đồng ý là trong khi hai cô cháu trẻ lo việc mua bán của họ, bà sẽ đi gặp bà bạn và trở lại với hai cô sau.

Khi bước lên các bậc thang lầu, hai cô nhà Daswood thấy có nhiều người bên trong và không có ai rãnh rỗi để tiếp họ, nên họ phải chờ. Họ không biết làm gì khác hơn là ngồi xuống ở cuối cái quầy để mong được đến lượt nhanh chóng. Chỉ có một người đàn ông đang đứng đây, và có lẽ Elinor không phải không có hy vọng anh sẽ hành xử theo phép lịch sự để kết thúc công việc của anh cho nhanh. Nhưng đôi mắt tin tường và trình độ thẩm mỹ tế nhị của anh chứng tỏ quá mức lịch sự. Anh đang hỏi mua một hộp đựng tăm xỉa răng cho anh, rồi xem xét và cân nhắc tất cả các hộp bày bán trong cửa hiệu về kích thước, hình thù và hoa văn trong mười lăm phút. Sau khi anh đã hài lòng theo sở thích sáng tạo của mình, anh không để ý gì nhiều đến hai phụ nữ ngoài ba hoặc bốn lần nhìn thoáng qua. Tư thái khiến Elinor nhớ lại một mẫu người và khuôn mặt, theo tính cách phù hoa mạnh mẽ, tự nhiên và vô giá trị, tuy được tô điểm trong bộ thời trang kiểu mới nhất.

Marianne thoát khỏi những cảm nghĩ phiền toái do sự khinh miệt và bất mãn vì sự săm soi xấc xược, vì thái độ hợm mình của anh ta khi quyết định về những đặc tính quái đản khác nhau của các hộp đựng tăm xỉa răng khác nhau được trình ra cho anh xem. Cô vẫn tập trung tư tưởng trong đầu mà không để ý đến những gì đang xảy ra, dù cho ở cửa hiệu Grey’s hoặc đang ở trong nhà.

Cuối cùng, công việc của anh chàng được quyết định xong xuôi. Các món bằng ngà, vàng và ngọc trai được định ngày hẹn đến lấy. Anh định ngày cuối cùng anh có thể sống mà không cần có hộp đựng tăm xỉa răng, cẩn thận nhàn nhã mang đôi găng tay vào, đảo nhìn hai cô nhà Daswood một lần nữa như thể theo yêu cầu hơn là theo ngưỡng mộ, rồi bước ra qua điệu bộ vui vẻ trong kiêu ngạo và dửng dưng.

Elinor không muốn để mất thời giờ, nhưng khi chưa kịp bắt đầu với cửa hàng thì có một người đàn ông khác bước đến bên cô. Cô quay sang nhìn và ngạc nhiên nhận ra đấy chính là ông anh cùng cha khác mẹ của mình.

Hai người biểu lộ tình cảm và vui mừng theo cách rất đáng khen trong cửa hiệu của ông Gray. John Daswood không mảy may hờ hững khi gặp lại hai cô em của anh, ba người đều vui; và các câu thăm hỏi của anh dành cho bà mẹ đều có ý kính trọng và quan tâm.

Elinor được biết anh và Fanny đã đến thành phố hai ngày trước.

Anh nói:

Anh rất muốn đến thăm hai em ngày hôm qua nhưng không thể được, vì vợ chồng anh buộc phải dẫn Harry đi xem động vật hoang dã ở Exeter Exchange; và thời gian còn lại sau đấy vợ chồng anh đến thăm bà Ferrars. Harry rất vui. Sáng nay anh định chắc chắn sẽ đến thăm hai em nếu có thể thu xếp dành ra được nửa giờ, nhưng người ta luôn có nhiều việc khi mới đến thành phố. Anh đến đây để làm chứng cho con dấu của Fanny. Nhưng anh nghĩ ngày mai chắc chắn có thể đến thăm Phố Berkeley, và được giới thiệu với bà cô Jennings của hai em. Anh nghe nói bà là một phụ nữ có gia thế rất tốt. Còn gia đình Middleton nữa, hai em phải giới thiệu anh với họ. Vì họ có quan hệ với mẹ kế của anh, anh sẽ rất vui có dịp tỏ lòng kính trọng họ. Anh được biết họ là những láng giềng tuyệt vời của các em ở miền quê.

Quả là tuyệt vời. Họ quan tâm đến an sinh của gia đình chúng em, tình thân thiện trong mỗi chi tiết đều hơn là những gì em có thể nói được.

Anh rất mừng được nghe nói thế, thật đấy, thật là mừng. Nhưng mà phải như thế: họ là những người có gia thế, họ có quan hệ gia tộc với các em, mọi phép lịch sự và chăm sóc để giúp gia đình hai em được dễ chịu cũng là điều đương nhiên. Và thế là hai em được ổn định thoải mái nhất trong một ngôi nhà nghỉ mát và không thiếu thứ gì! Edward đã kể cho anh chị nghe về khung cảnh thần tiên: anh ấy nói ngôi nhà được vẹn toàn chưa từng thấy, và tất cả các em đều rất thích nơi ổn định mới. Anh chị rất hài lòng được nghe thế, hai em tin đi.

Elinor cảm thấy xấu hổ một ít cho ông anh, không tiếc khi không phải trả lời anh, vì gia nhân của bà Jennings đi đến báo cho hai cô biết bà chủ đang đợi họ ngoài cửa.

Anh Daswood đưa hai cô xuống cầu thang, được giới thiệu với bà Jennings ở cánh cửa cỗ xe của bà, nhắc lại hy vọng của anh có thể thăm viếng họ ngày kế, rồi từ giã.

Anh đến như đúng theo bổn phận. Anh giả cách lời xin lỗi của chị dâu các cô đã không thể đến; “nhưng cô ấy quá bận bịu với bà mẹ, đến nỗi thật sự không còn thiết đi đâu cả”. Tuy thế, bà Jennings trấn an anh rằng bà không muốn theo khuôn phép lễ nghi vì tất cả là họ hàng với nhau, hoặc gần như thế, và chắc chắn bà sẽ đến thăm cô John Daswood và dẫn hai cô em đi theo. Cử chỉ của anh đối với hai cô đều hoàn toàn nhã nhặn tuy trầm lặng; đối với bà Jennings, lịch sự chăm chút nhất. Một ít lâu sau Đại tá Brandon đến, và anh nhìn ông qua vẻ tò mò dường như để nói rằng anh chỉ cần biết là ông rất giàu, và cũng lịch thiệp như anh.

Sau khi ngồi với họ nửa giờ, anh mời Elinor đi dạo cùng mình đến Phố Conduit, để cô giới thiệu anh với Ngài John và Phu nhân Middleton. Thời tiết thật tốt, và cô sẵn lòng nhận lời. Ngay sau khi họ bước ra khỏi nhà, những dọ hỏi của anh bắt đầu.

Đại tá Brandon là ai? Sự sản của ông có khá không?

Vâng; ông ấy có bất động sản rất khá ở Dorsetshire.

Anh mừng. Ông ấy có vẻ là một người quí phái nhất; và Elinor này, anh nghĩ anh có thể chúc mừng em về triển vọng của một cơ ngơi đáng vị nể nhất trong đời.

Em, ông anh! Anh có ý nói gì?

Ông ấy mến em. Anh đã quan sát ông ấy rất kỹ, và tin chắc điều đó. Sự sản của ông trị giá bao nhiêu?

Em tin là khoảng hai nghìn một năm.

Hai nghìn một năm…

Và rồi tự tác động để đạt mức hào phóng nồng nhiệt, anh tiếp:

Elinor, anh ước bằng cả tâm tư nó phải là gấp đôi, để xứng với em.

Elinor đáp:

Em tin anh, nhưng em biết chắc chắn là Đại tá Brandon không hề có ý muốn cưới em.

Em đã nhầm, Elinor, em nhầm to. Em chỉ cần chịu khó một tí là đủ để nắm bắt ông ấy. Có lẽ bây giờ ông ấy còn lưỡng lự; sự sản nhỏ của em có thể khiến ông do dự; bạn bè của ông có thể can gián ông. Nhưng một ít chăm chút và khuyến dụ mà các cô có thể dễ dàng thực hiện sẽ giúp ông ấy quyết định, dù có ngược lại ý muốn. Và không có lý do tại sao em lại không thử với ông. Ý không phải nói là bất kỳ mối gắn bó nào trước đây về phía em… tóm lại, em biết ý anh muốn nói đến mối gắn bó nào, xem như vô vọng; các chống đối không thể vượt qua được – em có nhận thức khá nên hẳn phải nhìn thấy mọi điều này. Đại tá Brandon chính là người cho em, và phần anh không thiếu lịch duyệt để khiến ông hài lòng với em và gia đình em. Đây là cuộc hôn phối khiến mọi người hài lòng. Tóm lại, đây là cách mà… (anh hạ giọng xuống mức thì thầm quan trọng) sẽ được mọi bên hoan nghênh nồng nhiệt.

Rồi bình tâm lại, anh thêm:

Đấy là, anh muốn nói… những người thân của em đều thật lòng quan tâm muốn thấy em được ổn định; đặc biệt là Fanny, vì cô ấy luôn quan tâm đến em, tin anh đi. Còn bà mẹ cô ấy nữa, bà Ferrars, một phụ nữ rất tốt bụng, anh tin chắc bà sẽ rất hài lòng; ngày nọ bà đã nói như thế.

Elinor không muốn hạ cố ban cho câu trả lời nào.

Anh tiếp:

Bây giờ, có chuyện khá quan trọng, chuyện buồn cười nếu Fanny có một người anh và một cô em ổn định cuộc đời cùng một lúc. Và tuy thế, chuyện này rất có thể xảy ra.

Elinor gắng gượng đặt câu hỏi:

Anh Edward Ferrars sắp kết hôn phải không?

Chuyện này chưa cụ thể, nhưng đã có vài chuyển động. Anh ấy có bà mẹ tuyệt vời. Qua lòng phóng khoáng cực độ, bà Ferrars sẽ đứng ra và lo cho anh ấy một nghìn mỗi năm, nếu hôn lễ được cử hành. Cô dâu là một cô Morton, con gái duy nhất của Tướng công° Morton, với ba mươi nghìn bảng. Một cuộc hôn phối hai bên đều thoải nguyện, và anh không hề hồ nghi sẽ trở thành hiện thực. Một nghìn bảng mỗi năm là số tiền lời mà một bà mẹ phải bỏ ra, chi trả suốt đời; nhưng bà Ferrars có tinh thần cao thượng. Để anh kể cho em nghe một trường hợp khác về lòng phóng khoáng của bà:

“Ngày nọ, ngay sau khi anh chị vừa đến thành phố, bà biết bây giờ anh chị không còn tiền bạc nhiều, bà dúi vào tay Fanny một số tiền đến hai trăm bảng. Thật là một cử chỉ rất đáng được trân trọng, vì trong khi ở đây anh chị phải chi tiêu nhiều.”

Anh ngưng lại để cô có thời giờ đồng ý và thương cảm, khiến cô bắt buộc phải nói:

Mức chi tiêu của anh chị cả ở thành phố và miền quê chắc chắn phải là đáng kể, nhưng lợi tức còn lớn hơn.

Anh dám nói không lớn lắm như nhiều người nghĩ. Tuy nhiên, anh không có ý phàn nàn; đây chắc chắn là mức thoải mái, và anh hy vọng với thời gian sẽ khá hơn. Việc chấm dứt thụ hưởng hoa lợi trên mảnh đất Norland Common, hiện đang được tiến hành, làm tiêu hao nghiêm trọng nhất. Và rồi anh đã đầu tư một ít trong vòng giữa năm nay để mua Trại East Kingham, hẳn em còn nhớ, nơi mà ông già Gibson có lúc cư ngụ ở đó. Đất ở đây rất hợp ý anh về mọi phương diện, rất gần mảnh đất của anh hiện giờ, đến nỗi anh thấy có nghĩa vụ phải ráng mua. Lương tâm anh không cho phép nó rơi vào tay người khác. Người ta phải tốn kém để được thuận tiện, và mảnh đất này đang làm anh tốn rất nhiều tiền.

Tốn nhiều hơn là giá trị chân chính và thực chất của nó.

À, anh hy vọng không đến nỗi như thế. Sau này anh có thể bán lại theo giá cao hơn giá anh mua; nhưng nói về đồng tiền mua sắm, anh có thể đã rất may mắn; vì các cổ phiếu lúc ấy có giá thấp đến nỗi nếu anh không có sẵn món tiền cần thiết ở ngân hàng, thì anh đã phải bán đi mà chịu lỗ nặng.

Elinor chỉ có thể mỉm cười.

Anh chị còn có những khoản chi tiêu lớn không tránh khỏi khi mới dời đến Norland. Như em đã biết rõ, người cha đáng kính của chúng ta đã để tất cả của cải nội thất Stanhill còn lại ở Norland (và có giá trị rất cao) cho mẹ em kế thừa. Anh không hề bực dọc về việc làm này của ông; đương nhiên ông có quyền để thừa kế di sản của ông theo cách ông muốn, nhưng hậu quả của việc này là anh chị bắt buộc phải mua nhiều món chăn gối, đồ sứ vân vân để thế vào mấy món đã bị mang đi. Em có thể đoán được, sau mấy khoản chi tiêu như thế này, anh chị không còn giàu có gì nữa, và lòng tử tế của bà Ferrars là quý hóa đến thế nào.

Elinor nói:

Chắc hẳn rồi, và cộng thêm lòng phóng khoáng của bà, em hy vọng anh chị vẫn sống được trong mọi điều kiện dễ chịu.

Anh nghiêm nghị đáp:

Trong một hoặc hai năm nữa mới được như thế, nhưng vẫn còn phải làm nhiều việc. Nhà kính của Fanny vẫn chưa được lát một viên đá nào, còn vườn hoa chưa có gì ngoại trừ sơ đồ xác định vòng rào.

Nhà kính sẽ được xây ở đâu?

Trên cái gò phía sau nhà. Sẽ phải đốn các cây hồ đào già để lấy mặt bằng. Việc này sẽ tạo nên một cảnh quan đẹp nhìn từ mọi phía trong khuôn viên, còn vườn hoa sẽ thoải dốc xuống trước mặt, và sẽ vô cùng rực rỡ. Anh chị đã cho đốn hết các bụi gại mọc dọc theo sườn đồi.

Elinor giữ kín trong lòng mối quan ngại và chê trách của cô, cảm thấy rất may mắn Marianne không ở đây để chia sẻ với cô kế hoạch khiêu khích tâm tư của cô dành cho vùng đất cư ngụ cũ.

Sau khi đã đủ dông dài để nói rõ về cảnh nghèo của mình, cũng để loại trừ sự cần thiết phải mua cho mỗi cô em một đôi bông tai trong chuyến thăm viếng sắp đến của anh ở cửa hàng Gray’s, tâm tư của anh rẽ ngoặt về chiều hướng vui vẻ. Anh bắt đầu chúc mừng Elinor đã có một người thân như bà Jennings.

Bà có vẻ là một phụ nữ đáng quý nhất. Ngôi nhà của bà, cách sống của bà, tất cả đều nói lên mức thu nhận rất cao. Đây là mối giao tiếp không những giúp ích nhiều cho em từ giờ trở đi, mà sau này còn có thể được lợi lộc thiết yếu. Việc bà ấy mời em đến thành phố chắc chắn có lợi rất nhiều cho em; và thật thế, nó nói lên tình cảm rất tốt dành cho em đến mức khi bà qua đời em sẽ không bị bỏ quên. Bà sẽ có nhiều thứ để cho thừa kế.

Không có gì cả, em đoán thế; vì bà chỉ có phần thừa kế của chồng bà để lại, và phần này sẽ được để thừa kế cho các con của bà.

Nhưng đừng tưởng tượng bà chi tiêu hết lợi tức của bà. Ít người có tính thận trọng thông thường làm như thế; và bất cứ khoản nào bà tích lũy được, bà sẽ phân phối.

Anh không cho rằng bà sẽ để lại cho hai cô con gái của bà thay vì cho chúng em, hay sao?

Hai cô con gái của bà đều kết hôn chỗ giàu có, nên vì thế anh không thấy bà cần nhớ đến họ nhiều hơn. Trong khi, theo ý anh, khi bà chú ý đến em và đối xử với em như thế này, bà đã dành cho em quyền được hưởng một phần, mà không một phụ nữ nào có ý thức lại quên được. Không có gì tử tế hơn thái độ của bà, và khó thể làm như thế mà không vọng tưởng do hành động của bà tạo ra.

Nhưng bà không tạo ra vọng tưởng gì ở những người có liên quan nhất. Anh ạ, lo lắng của anh về an sinh và phúc lợi của chúng em đã dẫn anh đi quá xa.

Dường như anh đã trấn tĩnh lại:

Sao? Chắc chắn rồi, người ta có khả năng rất ít, ít lắm. Nhưng, em Elinor thương, Marianne có chuyện gì thế? Cô ấy trông rất yếu, xanh xao, và khá gầy. Cô ấy bị bệnh à?

Cô ấy không được khỏe, trong vài tuần nay cô bị yếu thần kinh.

Anh rất tiếc. Vào tuổi của cô, bất kỳ cơn bệnh nào đều tàn phá hẳn nét thanh xuân! Tuổi thanh xuân của cô quá ngắn! Tháng Chín rồi cô ấy còn xinh đẹp, như anh chưa từng thấy; và có sức thu hút thanh niên. Có cái gì đấy trong vẻ đẹp của cô đặc biệt khiến nhiều thanh niên mê mệt. Anh nhớ Fanny từng nói rằng cô ấy sẽ có cuộc hôn nhân sớm hơn và tốt hơn em; nhưng không phải là chị em không thương em – nhưng chị em chỉ buộc miệng nói thế.

“Tuy nhiên, chị em sẽ nhầm. Anh tự hỏi liệu bây giờ Marianne sẽ cưới được một anh cùng lắm là hơn năm hoặc sáu trăm mỗi năm hay không, và anh sẽ nhầm to nếu em không được khá hơn.”

“Dorsetshire! Anh biết rất ít về Dorsetshire; nhưng, em Elinor thương, anh sẽ rất vui được biết thêm về vùng này; và anh nghĩ anh và Fanny có thể chấp nhận lời mời để được là hai trong số những người khách đến sớm nhất và vui nhất của em.”

Elinor cố gắng một cách rất nghiêm chỉnh để thuyết phục anh rằng không có chuyện cô sẽ cưới Đại tá Brandon, nhưng đây là niềm mong ước quá vui cho anh nên anh không muốn gạt bỏ. Anh thật lòng nhất quyết sẽ tạo tình thân với ông này, thúc đẩy cuộc hôn nhân bằng mọi cách chăm chút có thể được. Anh chỉ có đủ hối tiếc là phần mình đã không làm được gì cho các cô em, nên vô cùng thiết tha mong bất kỳ ai khác làm được nhiều hơn. Lời tỏ tình của Đại tá Brandon, hoặc di sản của bà Jennings, là những phương cách dễ dàng nhất để bù lại cho thái độ bỏ bê của anh.

Hai người may mắn được gặp Phu nhân Middleton đang ở nhà, và cũng gặp Ngày John trước khi cuộc thăm viếng kết thúc. Ngài John sẵn sàng mến bất cứ ai, và mặc dù anh Daswood xem chừng không biết nhiều về ngựa, chẳng bao lâu ông đã xếp anh vào mẫu người rất tốt bụng, trong khi Phu nhân Middleton có đủ nhận xét về trang phục bề ngoài của anh đế bà nghĩ đáng có mối giao tiếp như anh. Anh Daswood ra về mà hài lòng với cả hai người.

Khi đi về cùng cô em, anh nói:

Anh sẽ có một câu chuyện hấp dẫn để kể với Fanny. Phu nhân Middleton đúng là một phụ nữ thanh lịch nhất! Anh tin chắc Fanny sẽ vui mà được quen biết một phụ nữ như thế. Còn bà Jennings nữa, một phụ nữ có tư cách vô cùng lịch sự, tuy không được thanh lịch như con gái bà. Em gái ta không cần phải e dè gì với bà ấy ngay cả khi thăm viếng bà, mà nói thật, anh thấy không phải là vấn đề hệ trọng; vì anh chị biết bà Jennings là góa phụ của một ông chồng đã kiếm mọi đồng tiền qua con đường thấp kém; và Fanny và bà Ferrars cả hai đều đã có thiên kiến nặng, nên bà và hai cô con gái bà không phải là hạng người mà Fanny muốn giao du. Nhưng bây giờ anh có thể kể cho chị em nghe những điều thuận lợi.

Chú thích:

° Tướng công (Anh ngữ: Lord), danh xưng để gọi những người được phong các tước (bá tước, hầu tước…) cao hơn “Hiệp sĩ”.