Khát Vọng Đổi Đời
-
Chương 10
- Chắc là anh sẽ không chịu nổi, một giờ anh cũng không thở nổi khi bên cạnh lại có một món tiền lớn như vậy. Lúc nào anh cũng sẽ phải tính toán: đấy, tờ giấy một nghìn schilling này, một tờ bạc bình thường thôi, nhưng nếu bỏ túi tờ bạc ấy anh có thể sống thoải mái trong ba tháng, nửa năm hoặc một năm và anh có thể làm gì tùy thích… Còn với toàn bộ số tiền ấy, em nói là bao nhiêu nhỉ? - À, mười một nghìn rưỡi, chúng ta có thể sống được hai, ba năm, sống một cách thực sự, được ngắm nhìn thế giới, tùy theo sở thích của mình như con người được phép sống như thế từ lúc sinh ra, không bị gò bó, không bị ràng buộc vì bất cứ chuyện gì. Chỉ cần đưa tay ra cầm lấy - thế là tự do hoàn toàn… Không, chắc anh sẽ không kìm nổi đâu, anh sẽ phát điên lên mất nếu như lúc nào cũng nhìn thấy những tờ bạc ấy, lúc nào cũng phải chạm đến, ngửi thấy và biết rằng chúng thuộc về tên bù nhìn ngu ngốc mà ta vẫn gọi là quốc gia, cái quốc gia không thở, không sống, không muốn gì và cũng không hiểu gì - cái phát minh ngu ngốc nhất của loài người và chính nó lại đang hành hạ con người. Anh sẽ phát điên lên mất… Chắc tối đến anh sẽ phải tự trói mình lại để tránh khỏi sự cám dỗ mà không cầm lấy chìa khóa và mở két ra… Thế mà em lại có thể sống thản nhiên bên cạnh được? Chẳng lẽ chưa bao giờ em nghĩ đến điều ấy à?
- Chưa, - nàng trả lời vẻ hoảng sợ. - Chưa bao giờ nghĩ đến.
- Vậy là quốc gia rất gặp may đấy. Bọn đểu cáng bao giờ cũng gặp may. Thôi được, em thu dọn đi, - anh nói, gần như tức giận, - và hãy cất tiền đi. Anh không thể nhìn chúng được nữa.
Christine vội vàng khóa căn phòng lại. Giờ đây cả nàng cũng thấy tay chân bỗng run rẩy. Hai người đi thẳng ra ga. Trời đã tối, trong những cửa sổ sáng ánh đèn có thể thấy rõ mọi người đang ăn cơm chiều. Khi đi ngang qua ngôi nhà bên cạnh họ nghe thấy từ đó vọng ra những tiếng lầm rầm, lên bổng xuống trầm - đấy là những tiếng cầu kinh chiều. Hai người bước đi trong im lặng, cứ như không phải họ cùng đi với nhau, nhưng cả hai đều bị cùng một ý nghĩ theo đuổi, bám chặt lấy họ như hình với bóng. Họ cảm thấy ý nghĩ ấy cứ luẩn quất trong đầu, lởn vởn khắp xung quanh, và khi đã ngoặt khỏi con đường làng, họ bất giác bước nhanh hơn, nhưng ý nghĩ ấy vẫn không chịu tụt lại.
Sau khi đi qua những ngôi nhà cuối cùng họ bỗng rơi vào trong bóng tối đen ngòm. Bầu trời trông sáng hơn mặt đất, bóng những thân cây trụi lá bên đường hiện rõ trên nền trời trong suốt. Những cành cây đen nhẻm trông như những ngón tay bị cháy thui quều quào trong làn không khí bất động. Trên đường thỉnh thoảng có dăm ba người và vài chiếc xe tải lướt qua nhưng hầu như không nhìn thấy, chỉ nghe tiếng bánh xe cọt kẹt và tiếng chân bước.
- Ở đây, còn có đường nào khác ra ga không? Một con đường không người qua lại nào đấy chẳng hạn?
- Có, - Christine đáp lại, - đây, đi sang phải.
Christine cảm thấy dễ chịu hơn khi Ferdinand lên tiếng. Nàng muốn thoát khỏi cái ý nghĩ cứ đeo đẳng suốt từ trạm bưu điện tới giờ, dù chỉ trong giây lát. Ý nghĩ ấy như một bóng đen khủng khiếp lặng lẽ, kiên nhẫn bám chặt lấy nàng theo mỗi bước chân.
Ferdinand vẫn lặng lẽ bước, dường như đã quên hẳn nàng, thậm chí anh cũng không nắm tay nàng nữa. Và bỗng nhiên, như một hòn đá từ trên trời rơi xuống, một câu hỏi vang lên:
- Em cho rằng đến cuối tháng, tổng số tiền có thể lên tới ba mươi nghìn phải không?
Christine hiểu ngay Ferdinand đang nghĩ gì và cố không để lộ nỗi xúc động của mình, nàng đáp bằng một giọng lạnh lùng:
- Vâng, có lẽ thế.
- Còn nếu việc chuyển khoản để chậm lại… nếu em giữ lại khoảng vài ba ngày số tiền thuế hoặc tiền gì đó nữa, anh biết rõ nước Áo của chúng ta lắm, họ kiểm tra không kỹ đâu, như vậy lúc đó tổng số tiền sẽ có khoảng bao nhiêu?
Nàng nghĩ ngợi một lát.
- Chắc là bốn mươi nghìn. Mà cũng có thể tới năm mươi… Nhưng để làm gì?
- Chính em cũng hiểu là để làm gì, - anh đáp giọng lạnh lùng.
Christine không dám phản đối. Ferdinand nói đúng, chính nàng cũng hiểu anh hỏi thế nhằm mục đích gì. Họ lại im lặng đi tiếp. Đâu đó, ngay trong cái đầm bên cạnh, tiếng ếch nhái đua nhau ộp oạp như một lũ điên, bản nhạc nghe đến chói cả tai. Bỗng nhiên Ferdinand dừng lại:
- Christine, chúng ta chẳng cần phải đóng kịch với nhau làm gì. Tình cảnh của chúng ta đã đến nước tồi tệ không sao chịu nổi và chúng ta cần phải thành thực với nhau cho đến phút cuối. Chúng ta hãy cùng bình tĩnh tính toán cho thật rõ ràng.
Ferdinand châm điếu thuốc khác. Trong khoảnh khắc, ngọn lửa que diêm soi rõ khuôn mặt căng thẳng của anh.
- Nào, chúng ta hãy phân tích xem. Hôm nay chúng ta đã quyết định kết liễu đời mình hay là như trong báo chí người ta vẫn thường viết một cách hoa mỹ: “từ bỏ cuộc sống”. Điều này không đúng đâu. Chúng ta, nói chung là không có ý định từ bỏ cuộc sống, cả anh và cả em cũng vậy. Chúng ta chỉ muốn trong bước đường cùng, thoát ra khỏi cuộc sống lay lắt, khốn nạn của mình mà thôi, nhưng chúng ta đã không tìm ra lối thoát nào khác. Chúng ta không định từ bỏ cuộc sống, mà chỉ từ bỏ cảnh đói nghèo của mình, cảnh đói nghèo không sao chịu đựng nổi và cũng không sao tránh khỏi, làm cho người ta mụ mẫm cả người. Và chỉ có thế thôi. Chúng ta đã tin rằng, khẩu súng ngắn đó là con đường cuối cùng, duy nhất. Nhưng chúng ta đã lầm. Bây giờ cả hai chúng ta đều biết rằng trong trường hợp tồi tệ nhất chúng ta vẫn còn một con đường nữa, đó là con đường gần cuối. Vấn đề bây giờ là ở chỗ: chúng ta có đủ can đảm để bước trên con đường ấy không, và sẽ đi qua con đường ấy như thế nào. - Ferdinand ngừng lại, kéo một hơi thuốc dài. - Cần phải bình tĩnh và cân nhắc mọi chuyện cho thật thấu đáo như là giải một bài toán số học ấy… Lẽ đương nhiên anh không muốn lừa dối em, anh xin nói thật: con đường thứ hai này: chắc chắn đòi hỏi chúng ta phải can đảm hơn nhiều so với con đường thứ nhất. Trường hợp kia thì quá đơn giản: chỉ cần ngoéo tay một cái, phát súng vang lên, thế là hết. Con đường thứ hai sẽ vất vả hơn, bởi nó dài hơn nhiều. Ở đó chúng ta phải cố sức, không phải chỉ trong một giây, mà hàng tuần, hàng tháng và có thể sẽ phải luôn luôn lẩn trốn, ẩn náu. Chịu đựng một cái gì không rõ ràng, cụ thể khó khăn hơn nhiều so với những cái gì đã biết trước; một nỗi sợ hãi khủng khiếp nhưng ngắn ngủi còn dễ chịu hơn nhiều so với nỗi sợ hãi kéo dài vô tận. Cần phải cân nhắc trước tất cả mọi việc, cần phải tính toán xem có đủ sức chịu đựng một sự căng thẳng như thế không, và việc ấy có đáng để ta phải chịu đựng hay không. Có nên nhanh chóng kết thúc cuộc đời hay thử bắt đầu lại một lần nữa. Đấy, những ý kiến của anh là như vậy.
Ferdinand lại bước tiếp, Christine bước theo như máy. Đôi chân nàng như tự đưa nàng đi, lý trí tê liệt hoàn toàn, nàng chỉ thụ động chờ đợi xem anh nói gì và cố nắm bắt từng lời anh nói. Hoảng sợ đến chết khiếp, nàng không còn đủ sức suy nghĩ gì cả.
Ferdinand lại đứng lại.
- Em hãy hiểu anh cho đúng. Anh không hề cảm thấy lương tâm cắn rứt một chút nào trước nhà nước của chúng ta, anh cảm thấy mình hoàn toàn không lệ thuộc vào nó. Nhà nước ấy đã gây nên không biết bao nhiêu những tội ác man rợ cho chúng ta, cho thế hệ chúng ta đến mức chúng ta có quyền làm tất cả mọi chuyện. Giá chúng ta có làm thiệt hại cho nhà nước bao nhiêu đi nữa thì đấy chẳng quả cũng chỉ là sự đền bù những mất mát cho tuổi trẻ đã bị vùi dập của chúng ta. Nếu như anh có ăn cắp, thì ai đã làm cho anh phải ăn cắp và ai đã dạy cho anh cách ăn cắp, nếu không phải là nhà nước? Trong chiến tranh thì người ta gọi đó là sự trưng dụng hoặc trưng thủ còn trong những bản hòa ước thì người ta gọi đó là sự bồi hoàn. Nếu chúng ta bắt buộc phải lường gạt thì ai là người chúng ta phải chịu ơn về cái nghệ thuật ấy. Chính nhà nước - đó chính là ông thầy của chúng ta. Nhà nước đã chỉ cho chúng ta thấy rằng chỉ trong vòng hai tuần lễ, toàn bộ số tiền của dành dụm suốt ba đời của một gia đình có thể biến thành những tờ giấy lộn; rằng có thể khéo léo chiếm đoạt toàn bộ nhà cửa, ruộng đồng, bãi cỏ đã từng thuộc về gia đình họ hàng trăm năm nay. Thậm chí nếu như anh có giết một người nào đó, thì thử hỏi ai đã đẩy anh đến hành động ấy, ai đã huấn luyện anh để làm việc ấy? Chính là sáu tháng ở trại lính và những năm ở mặt trận! Thề có Chúa, cái chiến dịch chống lại nhà nước của chúng ta nhất định sẽ đạt được kết quả rực rỡ, chúng ta sẽ thắng nó trong tất cả các giai đoạn. Nhà nước sẽ không bao giờ thanh toán hết cái món nợ khổng lồ ấy với chúng ta nếu như nó không trả lại cho chúng ta tất cả những gì mà nó đã chiếm đoạt. Lương tâm của chúng ta đối với nhà nước vốn luôn luôn trong sạch, khi mà vào những thời xa xưa nó còn đóng vai trò người bảo trợ tốt bụng, đứng đắn, chu đáo và lịch sự. Còn giờ đây khi nó đã đối xử với chúng ta một cách đểu cáng thì mỗi người trong chúng ta đều có quyền trở thành một tên đểu cáng. Em hiểu chứ? Anh không chút nghi ngờ - và em cũng chẳng nên nghi ngờ làm gì - rằng chúng ta có quyền phục thù về tất cả những chuyện ấy. Cuối cùng thì anh chỉ lấy lại số tiền trợ cấp thương tật mà anh có quyền được hưởng theo luật lệ quy định mà cơ quan ngân khố quốc gia đáng kính đã từ chối không chịu cấp, anh chỉ lấy lại số tiền của bố anh và của anh đã bị cướp mất, anh chỉ đòi lại cho mình những quyền chính đáng của con người đã bị tước đoạt. Thề với em, lương tâm anh sẽ không chút cắn rứt, bởi lẽ nhà nước đâu có quan tâm gì đến việc chúng ta còn sống hay đã chết và dù chúng ta có lấy đi bao nhiêu chăng nữa thì cũng không vì thế mà số người nghèo sẽ tăng lên - một trăm, một nghìn hay mười nghìn những tờ giấy xanh ấy đối với nhà nước nào có nghĩa lý gì, giống như một bãi cỏ rộng bị con bò xơi mất vài nhánh cỏ. Anh hoàn toàn không quan tâm đến chuyện ấy, nếu anh có lấy đi mười triệu thì anh vẫn cứ ngủ ngon như thường, chẳng khác gì vị giám đốc nhà băng hay vị tướng sau khi đã để thua đến ba mươi trận đánh mà vẫn ngủ ngon như thế. Anh chỉ nghĩ về chúng ta, về anh và về em. Chỉ có điều chúng ta không nên hành động mù quáng, như một thằng bé bán hàng mười lăm tuổi nào đó lấy trộm được mười schilling ở trong két của ông chủ và sau một giờ đã tiêu sạch mà vẫn không hiểu làm thế để làm gì. Đối với những trò thí nghiệm như vậy, chúng ta không còn phù hợp nữa. Trong tay ta chỉ có hai quân bài, chúng ta chỉ có quyền đặt một trong hai con ấy. Và việc chọn lựa phải được tính toán cho thận trọng.
Sau khi đã nói hả hê, Ferdinand lại đi tiếp. Christine cảm thấy bộ óc của anh phải làm việc rất căng thẳng, thậm chí nàng còn thấy choáng váng bởi những lý lẽ lạnh lùng và logic của anh, bởi sự ý thức đầy đủ về sự vượt trội của anh và bởi sự nhu nhược của chính mình.
- Vậy đấy, đừng có vội, cứ từ từ từng bước. Không được nhảy một bước nào cả và đừng có hy vọng hão huyền. Nào, bây giờ chúng ta thử tính xem. Nếu như hôm nay chúng ta kết liễu đời mình thì có nghĩa là ngay lập tức chúng ta sẽ thoát khỏi mọi ràng buộc. Chỉ một động tác thôi - là cuộc đời sẽ nằm lại phía sau… Nói chung đó là một ý nghĩ khá hấp dẫn, anh luôn nhớ tới người thầy ở trường trung học của mình, ông thường nhắc đi nhắc lại: Tính ưu việt duy nhất của con người so với con vật chính là ở chỗ con người có thể chết bất cứ lúc nào mà anh ta muốn, chứ không phải vào lúc mà anh ta phải chết. Có lẽ đó là sự tự do duy nhất mà con người được hưởng trong suốt cuộc đời - tự do chia tay với cuộc sống. Nhưng cả hai chúng ta đều còn trẻ, thậm chí chúng ta còn chưa hiểu chúng ta chia tay với cái gì. Thực tế chúng ta chỉ muốn chia tay với cuộc sống cũ, một cuộc sống mà chúng ta đã chối bỏ và không chấp nhận, nhưng thực ra có thể vẫn còn một cuộc sống khác mà chúng ta thích. Có tiền, cuộc sống sẽ khác đi, ít nhất thì anh cũng nghĩ thế, và chắc là em cũng nghĩ thế. Nhưng nếu như chúng ta vẫn còn nghĩ đến một việc khác - em hiểu là anh muốn nói gì chứ? - Thì có nghĩa là chúng ta đã hơi vội vàng khi quyết định chia tay với cuộc sống, có nghĩa là chúng ta đã định xâm phạm đến cái mà chúng ta không có quyền xâm phạm. Nói một cách khác, chúng ta đã định hủy hoại cái quãng đời mà chúng ta chưa được sống, hủy hoại cái khả năng làm lại cuộc đời, và biết đâu cái phần còn lại của cuộc đời ấy lại rất tuyệt diệu. Ai mà biết được có thể nhờ tiền mà anh sẽ làm được một cái gì đó, có thể trong người anh vẫn tiềm ẩn một cái gì nhưng nó chưa kịp nảy mầm và đang tàn tạ, cũng như cái cọng cỏ anh vừa bứt đây, anh đã bứt nó và không để cho nó được lớn lên. Biết đâu trong con người anh vẫn còn một cái gì đó có thể phát triển lên được và cả em nữa cũng vậy… chẳng hạn em có thể sẽ có con, có thể… Ai mà biết được… Điều lạ lùng nhất chính là ở chỗ không ai có thể biết trước được… Em hiểu không, anh muốn nói rằng… cuộc sống mà chúng ta đã trải qua không đáng để chúng ta tiếp tục nữa, đó quả là một sự đày đọa khốn khổ kéo dài từ chủ nhật này đến chủ nhật khác. Nhưng ai mà biết được, có thể bỗng nhiên chúng ta thay đổi được nó, và để làm được việc ấy chỉ cần lòng dũng cảm, dũng cảm hơn nhiều so với một cái chết trong chớp mắt. Cuối cùng, nếu sự việc vỡ lỡ thì đã có khẩu súng ngắn anh luôn mang theo người. Em nghĩ thế nào, một khi những đồng tiền ấy, như người ta vẫn thường nói, tự đến trong tay, liệu chúng ta có nên lấy không?
- Vâng… nhưng với số tiền ấy chúng ta biết trốn đi đâu?
- Ra nước ngoài. Anh biết ngoại ngữ, anh nói được tiếng Pháp, thậm chí rất tốt nữa là khác, tiếng Nga lưu loát, tiếng Anh cũng biết chút ít, những việc còn lại chúng ta sẽ giải quyết ổn thỏa.
- Vâng… nhưng người ta sẽ lùng bắt… Anh không nghĩ rằng người ta sẽ tìm thấy chúng ta à?
- Anh không biết, và cũng chẳng có ai biết được điều đó. Có thể, thậm chí là rất có thể người ta tìm ra mà cũng có thể là không. Anh nghĩ rằng điều ấy trước hết phụ thuộc vào chính chúng ta! Liệu chúng ta có đủ khả năng chịu đựng, liệu chúng ta hành động có sáng suốt và thận trọng hay không, tính toán có chính xác hay không. Tất nhiên việc ấy đòi hỏi chúng ta phải nỗ lực hết sức. Rõ ràng không nên chờ đợi một cuộc sống bình lặng, sẽ phải chạy trốn thường xuyên để thoát khỏi mọi cuộc đuổi bắt. Trong việc này anh không thể nói với em một điều gì cả, em hãy tự quyết định lấy, liệu em có đủ can đảm hay không.
Christine trầm ngâm suy nghĩ. Quả là khó khi đột nhiên phải nghĩ về tất cả những chuyện ấy.
- Một mình, chắc em không dám. Em là một người phụ nữ, nếu vì bản thân em sẽ không dám. Chỉ có vì người khác, cùng với người khác. Vì cả hai chúng ta, vì anh, em có thể làm tất cả mọi việc. Như vậy có nghĩa là, nếu anh muốn…
Ferdinand bước nhanh hơn.
- Đấy, chính cái điều ấy đấy, chính anh cũng không biết, anh có muốn hay không. Em nói rằng: cả hai người cùng làm em sẽ thấy nhẹ nhõm hơn. Còn anh, anh sẽ thấy nhẹ nhõm hơn nếu anh làm việc ấy một mình. Vì anh biết, anh đánh liều cái gì - anh chỉ đánh liều cuộc đời hư hỏng, vô vị của mình - quỷ tha ma bắt cái cuộc đời ấy đi. Nhưng anh sợ phải lôi em vào chuyện này cùng với mình, bởi vì chính anh đã nghĩ ra nó chứ không phải em. Anh không muốn gò ép cũng như lôi kéo em, và nếu như em có quyết định thế nào thì chỉ nên theo ý muốn của mình chứ không nên theo ý muốn của anh.
Sau hàng cây lập lòe những đốm lửa nhỏ. Con đường mòn sắp hết, gần đến ga rồi.
Christine bước đi đầu óc quay cuồng, choáng váng.
- Nhưng… anh định làm những việc ấy như thế nào? Nàng hỏi. - Em không thể hình dung được chúng ta sẽ trốn vào đâu. Theo như báo chí vẫn thường viết, bao giờ người ta cũng bắt được hết những người ấy. Anh định thế nào?
- Nói chung là anh cũng chưa nghĩ hết về tất cả những chuyện đó. Em đã đánh giá anh quá cao. Ý đó chỉ nảy sinh trong một giây, nhưng chỉ có những thằng ngốc mới vội vã thực hiện nó, chính vì thế mà chúng luôn bị tóm. Có hai loại phạm pháp - hay như người ta vẫn thường nói có hai loại tội ác, - loại thứ nhất được thực hiện trong cơn cuồng nhiệt với một sự hăng say, loại thứ hai được thực hiện một cách thận trọng, có suy tính kỹ lưỡng. Loại cuồng nhiệt, trông thì có vẻ hào hoa nhưng phần lớn đều thất bại. Hành động theo kiểu ấy thường chỉ có bọn trộm cắp vặt, xoáy được trong két của ông chủ tờ mười schilling thế là chạy ngay ra trường đua ngựa, hy vọng mình sẽ thắng trong vụ cá cược hoặc ông chủ sẽ không phát hiện ra vụ mất cắp, tất cả bọn chúng đều tin vào những điều màu nhiệm. Còn anh thì chẳng bao giờ tin vào những phép màu ấy, anh biết rằng chúng ta chỉ có hai người, và để chống lại chúng ta có cả một tổ chức khổng lồ được thành lập từ hàng thế kỷ nay, tập trung bao nhiêu trí tuệ và kinh nghiệm của hàng nghìn thám tử. Anh biết rằng mỗi một tay thám tử, nếu tách riêng ra chỉ là một thằng ngốc và anh còn thông minh và khôn ngoan gấp trăm lần họ, nhưng sau lưng họ còn có kinh nghiệm, còn có cả một mạng lưới. Nếu chúng ta - em thấy đấy, anh nói là “chúng ta” - bất chấp mọi chuyện vẫn quyết định làm việc ấy thì nhất thiết phải loại bỏ hoàn toàn mọi hành động ấu trĩ. Vội vàng chỉ tổ làm trò cười cho thiên hạ. Kế hoạch của chiến dịch phải được tính toán cho tới những chi tiết nhỏ nhặt nhất, phải lường trước được mọi khả năng có thể xảy ra. Cũng như trong toán học ấy, phải tính toán hết mọi xác suất. Bởi vậy, trước hết chúng ta hãy suy nghĩ cho kỹ mọi chuyện và đến chủ nhật em đi Vienna, lúc đó chúng ta sẽ quyết định. Còn hôm nay thì chưa được.
Ferdinand dừng lại. Giọng nói của anh đột nhiên lại trở nên trong trẻo, rõ ràng như của một đứa trẻ. Điều ấy làm cho Christine cảm thấy thích thú.
- Quả là một việc kỳ lạ. Lúc trưa, khi em quay về trạm bưu điện, anh đi dạo loanh quanh ở đấy. Anh ngắm nhìn thế giới và nghĩ rằng ta nhìn người lần cuối đây. Một thế giới tuyệt diệu, trong sáng, rực rỡ ánh mặt trời và tràn ngập một cuộc sống sôi động - đấy, thế giới như vậy đấy và anh - một con người còn khá trẻ, vẫn còn sống và khỏe mạnh. Anh tổng kết lại toàn bộ cuộc đời mình và tự hỏi: Thế anh, thật ra anh đã làm được gì trong cuộc sống? Lời giải đáp thật chua chát. Anh phải buồn rầu mà thú nhận rằng, thực tế anh chẳng làm được một cái gì gọi là. Lúc còn đi học, những ông thầy đã nghĩ thay anh, dạy anh những gì mà họ cho là cần thiết. Trong chiến tranh, mỗi bước chân của anh đều được thực hiện theo mệnh lệnh, còn khi bị bắt làm tù binh thì chỉ có mỗi một ước mơ điên cuồng là mau chóng được tự do và một cảnh vô công rỗi nghề đến ê chề, đau đớn. Còn sau đó, lúc nào anh cũng phải làm cho người khác, không hề có mục đích, ý nghĩa, chẳng qua chỉ vì một mẩu bánh mì và để trả tiền không khí mà anh đã hít thở. Và giờ đây, lần đầu tiền anh có hẳn ba ngày, cho đến chủ nhật, để nghĩ về những gì chỉ có liên quan đến mình anh, đến anh và đến em, phải thú nhận rằng anh rất mừng. Em biết không, anh muốn thiết kế chiến dịch này như người ta xây dựng một chiếc cầu ấy, sao cho mỗi một chiếc bu lông, mỗi một cái đinh tán phải nằm đúng vị trí của nó mà chỉ cần một sơ suất nhỏ trong một milimet thôi là có thể phá vỡ những định luật tĩnh lực học. Anh muốn xây dựng kế hoạch này cho nhiều năm. Anh hiểu rằng trách nhiệm sẽ nặng nề, nhưng đây là lần đầu tiên anh chịu trách nhiệm cho chính bản thân mình và cho em. Chúng ta có thể vượt qua được hay không, điều ấy sau này sẽ rõ, nhưng một khi đã có ý đồ thì cần phải suy nghĩ, dự kiến mọi hậu quả có thể xảy ra và mọi phương án phải hành động. Điều ấy sẽ mang lại cho anh niềm say mê hứng thú mà anh chưa bao giờ dám mơ ước. Thật là tuyệt vì hôm nay anh đã đến chỗ em.
Nhà ga đã gần ngay bên cạnh, có thể thấy rõ những ngọn điện lẻ loi đơn độc. Cả hai dừng lại.
- Em không cần phải đi nữa - anh nói. - Nửa giờ trước đây chúng ta vẫn còn không quan tâm đến việc người ta có nhìn thấy chúng ta cùng đi với nhau hay không. Nhưng bây giờ, chúng ta không nên để bất cứ người nào nhìn thấy em đi với anh. Kế hoạch vĩ đại của chúng ta - anh mỉm cười. - Đòi hỏi phải như vậy. Không nên để họ đoán ra được anh chính là kẻ giúp việc cho em và nhận ra những dấu hiệu đặc biệt của mình. Phải, Christine ạ, giờ đây chúng ta phải cân nhắc về tất cả mọi chuyện, không dễ dàng đâu, anh đã nói ngay từ đầu với em rồi… Thật ra mà nói, nếu nhìn nhận một cách khách quan thì anh vẫn… chúng ta vẫn chưa có khái niệm đầy đủ thế nào là một cuộc sống thật sự. Chưa bao giờ anh nhìn thấy biển, chỉ ra nước ngoài khi bị bắt làm tù binh, anh không biết thế nào là sống khi mà trên mỗi bước chân không phải lo lắng và bận tâm về một điều gì cả, và điều ấy đáng giá bao nhiêu? Tóm lại, chúng ta chưa bao giờ được tự do. Có thể khi đã thực hiện xong công việc này, lúc ấy chúng ta mới biết được giá trị của cái gọi là cuộc sống. Em hãy yên tâm chờ đợi, đừng tự hành hạ mình làm gì, anh sẽ suy tính tất cả cho đến những vấn đề nhỏ nhất, thậm chí anh sẽ viết nó ra giấy, sau đó chúng ta sẽ cùng xem xét từng vấn đề một, cân nhắc kỹ lưỡng và lúc đó chúng ta sẽ quyết định. Em đồng ý chứ?
- Vâng - nàng trả lời, giọng cương quyết.
Đối với Christine những ngày còn lại cho tới chủ nhật kéo dài lê thê không sao chịu nổi. Lần đầu tiên trong tâm trí nàng xuất hiện nỗi khiếp sợ trước chính bản thân mình, trước mọi người, mọi vật. Mỗi buổi sáng mở két sắt ra, chạm tay vào những tờ giấy bạc đối với nàng quả là một cực hình. Những đồng tiền ấy thuộc về ai - thuộc về nàng chăng? Hay thuộc về nhà nước? Chúng nó còn nguyên vẹn ở đó hay không? Nàng cứ đếm đi đếm lại những tờ bạc xanh đỏ, nhưng lần nào nàng cũng nhầm lẫn. Lúc thì bàn tay quá run, lúc thì bỏ sót một con số nào đó. Nàng hoàn toàn đánh mất lòng tự tin, thêm vào đó đánh mất cả vẻ tự nhiên trong cách cư xử. Nàng có cảm giác dường như tất cả mọi người xung quanh đã đoán ra ý đồ cùng những nỗi băn khoăn do dự của nàng và họ đang để ý, theo dõi. Lý trí thì cương quyết khẳng định: chuyện nhảm nhí, mình đã làm cái gì đâu, mình với anh ấy chưa làm gì cả, mọi thứ vẫn đâu vào đấy, tiền vẫn nằm trong két, sổ sách tính toán vẫn khớp, không sai một xu, không có đoàn kiểm tra nào có thể moi móc ra điều gì. Mặc dù vậy, nàng vẫn không thể nào chịu đựng nổi những ánh mắt chăm chú của mọi người, nàng giật mình khi có tiếng chuông điện thoại, khó khăn lắm nàng mới dám nhấc ống nghe lên áp vào tai. Còn sáng hôm thứ sáu, khi người chiến binh đột ngột bước vào phòng, giày khua lộp cộp, lưỡi lê bên hông lắc loạch xoạch. Christine bỗng cảm thấy hai mắt tối sầm, nàng phải vịn chặt hai tay vào mép bàn, tưởng như người ta đến lôi nàng đi. Nhưng người chiến binh, miệng nhai nhai mẩu thuốc chỉ đề nghị chuyển một khoản tiền trợ cấp cho một phụ nữ có đứa con ngoài giá thú với mình. Ông ta cười vui vẻ khi nói đến nghĩa vụ quá dài phải trả cho một sự thích thú quá ngắn như vậy. Nhưng Christine chẳng còn bụng dạ đâu mà cười, những con số cứ nhảy múa trong tờ mẫu kê khai khi nàng viết. Chỉ đến lúc cánh cửa đã đóng sập lại sau lưng người chiến binh nàng mới hoàn hồn. Nàng kéo chiếc hộc bàn ra để tin chắc số tiền vẫn nằm nguyên chỗ cũ, cả thảy là ba mươi hai nghìn bảy trăm mười hai schilling và bốn mươi xu, đúng như trong sổ quỹ. Tối đến Christine cứ trằn trọc mãi không sao ngủ được, còn khi vừa thiếp đi nàng mơ thấy những giấc mơ khủng khiếp, bởi lẽ ý định bao giờ cũng đáng sợ hơn hành động, những gì chưa thực hiện được bao giờ cũng làm cho người ta lo lắng hơn khi đã làm xong.
Sáng chủ nhật, Ferdinand ra ga đón nàng. Anh nhìn thẳng vào mặt Christine, vẻ tò mò.
- Cô bé khốn khổ của anh! Trông em không được khỏe lắm, phờ phạc cả ra. Chắc là em sợ lắm phải không? Quả thật là anh đã làm cho em hoảng sợ trước một cách vô ích. Không sao cả, sẽ qua nhanh thôi, hôm nay chúng ta sẽ quyết định - làm hay không?
Nàng liếc nhìn sang phía anh: cặp mắt trong sáng, nét mặt sinh động khác thường - và nàng cảm thấy trong lòng nhẹ nhõm hẳn. Ferdinand nhận ra cái nhìn của nàng.
- Phải, tinh thần của anh rất tốt. Lâu lắm rồi anh chưa cảm thấy mình ở trong trạng thái tuyệt diệu như ba ngày qua. Thực tế, mãi đến bây giờ anh mới hiểu được quả là tuyệt đến thế nào khi người ta có thể suy nghĩ và hành động theo ý thích để phục vụ cho bản thân mình. Chẳng phải là một phần nhỏ bé không chút ý nghĩa nào mà là toàn bộ tòa nhà từ móng đến nóc, và chính anh đã dựng nên tòa nhà ấy cho bản thân mình. Cho dù cái lâu đài không khí ấy sau một giờ nữa có thể sẽ sụp đổ, hoặc là em sẽ thổi bay tòa nhà ấy bằng một lời nói hoặc có thể chúng ta sẽ cùng phá sập nó, nhưng trong bất cứ một trường hợp nào thì đó cũng là một công việc mà anh thích thú. Quả là hấp dẫn kinh khủng khi lập kế hoạch cho một chiến dịch để chống lại cảnh sát, quốc gia, báo chí, chống lại toàn bộ cái thế giới mạnh mẽ ấy. Anh đã phải nghĩ đến nát óc mới xong và giờ đây anh muốn tuyên chiến thật sự. Trong trường hợp xấu nhất, người ta sẽ thắng chúng ta, nhưng chẳng phải chúng ta đã thua trận từ lâu rồi còn gì nữa. Ta đi thôi, em sẽ nhìn thấy tất cả bây giờ!
Họ bước ra khỏi nhà ga. Sương mù bao bọc quanh các ngôi nhà bằng một làn hơi lạnh u ám, những người phụ khuân vác với vẻ mặt rầu rĩ đang đứng đợi. Tất cả đều ẩm ướt, nhớp nhúa, mỗi lời nói vừa thoát ra khỏi miệng liền kéo theo một làn hơi nước. Thế gian chẳng lấy gì là ấm áp. Khi bước qua đường Ferdinand nắm lấy tay Christine và nhận thấy nàng bỗng rùng mình khi anh vừa chạm vào tay nàng.
- Em làm sao vậy?
- Không sao - nàng nói - Chẳng qua trong những ngày này em cảm thấy sợ sợ. Em cứ nghĩ rằng, mọi người đang theo dõi em và bất cứ người nào cũng đoán được em đang nghĩ gì. Em hiểu lo sợ như vậy thật là ngu ngốc, nhưng em cứ có cảm giác tất cả những chuyện ấy đều hiện rõ trên mặt em, rằng cả làng đã biết hết. Ở ngoài ga em gặp chàng thanh niên giúp việc cho người gác rừng, anh ta hỏi em: “Cô đi Vienna làm gì thế?” - và thế là em bối rối đến nỗi anh ta bật cười khanh khách. Nhưng em rất mừng: thôi cứ để cho anh ta nghĩ vậy, càng tốt… Ferdinand, anh nói đi, - nàng bỗng nép chặt vào người anh, - chẳng lẽ sau này lúc nào chúng ta cũng phải lo lắng như vậy sao… Sau khi đã làm chuyện ấy? Em cảm thấy là mình sẽ không chịu nổi. Em không đủ sức cứ sống mãi trong lo âu, sợ hãi như vậy, sợ bất cứ người nào, tối thì không ngủ được, cứ ngong ngóng đợi những tiếng gõ cửa… Anh nói đi, tình trạng ấy sẽ không kéo dài chứ?
- Không - Ferdinand trả lời - Anh nghĩ là không. Nỗi lo sợ chỉ tạm thời thôi, trong khi em vẫn còn sống ở đây bằng cuộc sống cũ. Chỉ cần em bước vào một thế giới khác, trong bộ quần áo khác với một cái họ khác, em sẽ quên ngay trước đây em là ai… Chẳng phải chính em đã kể cho anh nghe có lần em trở thành một cô gái hoàn toàn khác đó sao. Sự nguy hiểm chính là ở chỗ: nếu em làm những gì mà chúng đã nghĩ ra với một lương tâm day dứt. Nếu em cảm thấy việc em ăn cắp của nhà nước - chính nhà nước là một tên tướng cướp lớn nhất - là một hành động bất chính thì mọi việc sẽ trở nên tồi tệ ngay và khi ấy chính anh cũng không làm. Còn những gì liên quan đến anh, thì anh cho rằng mình hoàn toàn đúng. Anh biết người đó đã đối xử với mình bất công và anh đánh liều cái đầu của mình cho công việc của chính mình chứ không phải vì một ý đồ vớ vẩn nào, chẳng hạn như việc phục hưng nhà Habsburg hay vì Liên bang Hợp chủng quốc châu Âu hoặc vì một lý tưởng chính trị nào đó mà anh hoàn toàn không quan tâm đến. Tuy nhiên, cho đến lúc này chúng ta vẫn chưa quyết định một việc gì cả, chúng ta mới chỉ đùa giỡn với ý đồ thôi, mà trong cuộc chơi thì không nên rầu rĩ. Em cứ việc ngẩng cao đầu lên, anh biết là em có thể trở thành một cô gái dũng cảm.
Christine chỉ thở dài.
- Anh nói đúng. Có lẽ em sẽ chịu đựng được trong một chừng mực nào đó, em cũng hiểu là chúng ta chẳng mất cái gì. Trong cuộc sống em cũng đã từng phải chịu đựng không ít, nhưng chỉ có một điều khó nhất là phải chịu đựng những cái mà mình không biết. Còn sau đó, khi mọi việc đã hoàn thành, chắc hẳn anh có thể tin ở em được. Chúng ta đi đâu bây giờ? - Nàng hỏi.
- Kỳ quái thật - Ferdinand mỉm cười nói - Cái kế hoạch ấy anh đã soạn thảo ra rất dễ dàng và anh cảm thấy vô cùng thích thú khi vạch ra các phương án khác nhau, chẳng hạn như việc chúng ta sẽ trốn đi đâu và bằng cách nào, có lẽ anh đã dự tính hết các chi tiết, hầu như cho mỗi bước đi của chúng ta khi chúng ta đã lấy tiền xong. Và tất cả những việc ấy cũng chẳng khó khăn gì vậy mà chỉ có một điều anh không làm được: đó là việc tìm một căn phòng để bây giờ chúng ta có thể bình tĩnh thảo luận tất cả mọi việc. Lại một lần nữa anh tin rằng chẳng thà phải sống mười năm mà có tiền còn dễ hơn nhiều khi chỉ sống một ngày mà không có đồng nào trong túi. Đúng thế đấy Christine ạ - anh nhìn nàng, mỉm cười kiêu hãnh. - Tìm được bốn bức tường để chúng ta có thể ngồi trong ấy mà không ai nhìn thấy và nghe thấy té ra còn khó hơn cả chính cuộc mạo hiểm của chúng ta. Ra ngoại ô thì lạnh, trong khách sạn thì người ta có thể nghe thấy, mà ở đấy em sẽ lại cảm thấy không yên tâm chút nào đâu, còn trong tiệm ăn, nếu như ở đó vắng người, em sẽ bị những người hầu bàn để ý, ra công viên giờ này chắc em cũng không thể ngồi được. Đấy, em thấy Christine, quả là khó khăn khi tìm một chỗ riêng biệt, yên tĩnh trong thành phố hàng triệu dân này nếu không có tiền trong tay. Còn có gì mà anh không nghĩ đến, anh còn nghĩ đến cả việc hay là ta trèo lên gác chuông đại giáo đường Thánh Stephen, thời tiết như thế này chắc ở đấy sẽ không có ai… Cuối cùng anh đáp xe đến một người quen làm bảo vệ cho cái công trình đã phá sản của bọn anh. Chỗ anh ta trực ban là chiếc chòi gỗ ọp ẹp. Ở đó có một chiếc lò sưởi bằng gang, một cái bàn và hình như một chiếc ghế nữa. Anh đã bịa ra chuyện anh cần gặp một người phụ nữ quý tộc Ba Lan mà anh quen trong thời gian chiến tranh, hiện giờ cô ta đang sống với chồng ở khách sạn Sacher. Ở đấy có nhiều người biết cô ta vì vậy sẽ bất tiện nếu anh cũng xuất hiện với cô ta trên đường phố. Em có thể tưởng tượng được cái anh chàng ngốc ấy đã ngạc nhiên đến thế nào không! Và lẽ dĩ nhiên anh ta rất lấy làm hãnh diện khi được giúp đỡ anh. Bọn anh mới quen nhau chưa lâu nhưng anh đã giúp anh ta hai lần rồi. Anh ta nói, để đề phòng mọi trường hợp bất trắc, anh ta sẽ để lại giấy chứng nhận của mình cho anh còn chìa khóa sẽ đặt ở chỗ quy ước và sẽ đốt lò sưởi từ sáng. Ở đấy chẳng có một thứ tiện nghi gì đâu, nhưng vì một cuộc sống tốt đẹp hơn thì cũng đáng để cho chúng ta chui vào cái hang ấy khoảng hai giờ. Chúng ta sẽ chỉ có một mình, không ai có thể nhìn hoặc nghe thấy chúng ta nói gì.
Công trường xây dựng nằm ở ngoại ô Floridsdorf hoàn toàn không có một bóng người. Những tòa nhà gạch bỏ hoang đờ đẫn nhìn ra khắp xung quanh bằng hàng trăm những lỗ cửa sổ trống hoác, những chiếc thùng phi đựng nhựa đường, những chiếc xe ba gác, những đống gạch và xi măng nằm bừa bộn trên mặt đất ẩm ướt. Có cảm giác như một vụ thiên tai nào đó đã làm gián đoạn quang cảnh làm việc tấp nập ở đây và một không khí im lặng khác thường đối với một công trường xây dựng bao trùm lên mọi cảnh vật.
Chìa khóa nằm đúng chỗ quy định, sương mù đã kín đáo che chở họ khỏi những cặp mắt của người lạ, Ferdinand mở cửa chiếc chòi gác - chiếc lò sưởi đúng là đang cháy, không khí trong phòng ấm áp, thoảng mùi gỗ tươi dễ chịu. Ferdinand đóng ngay cửa lại và bỏ thêm vài thanh củi vào lò.
- Nếu có ai bước vào anh sẽ kịp ném những tờ giấy này vào lửa. Em đừng sợ, sẽ không có gì xảy ra đâu, mà chắc sẽ không ai mò đến đây làm gì, cũng chẳng có người nào có thể nghe thấy chúng ta nói chuyện được.
Christine bối rối nhìn khắp chung quanh, nàng có cảm giác như tất cả mọi thứ ở đây không thật một chút nào cả, chỉ có một thứ duy nhất, thật - đó là Ferdinand. Anh lấy từ trong túi ra mấy tờ giấy gấp nhỏ rồi mở ra.
- Em ngồi xuống, Christine, và hãy chú ý nghe anh nói. Đây là bản kế hoạch của chiến dịch. Anh đã soạn thảo rất kỹ lưỡng và viết đi viết lại đến năm lần, anh nghĩ rằng giờ đây toàn bộ kế hoạch này đã rõ ràng. Anh đề nghị em hãy đọc cho thật kỹ, từng phần một và nếu còn điều gì hoài nghi hoặc thắc mắc, em ghi ra lề, sau đó chúng ta sẽ thảo luận. Đây là một công việc rất quan trọng, mọi sự ngẫu nhiên phải được loại trừ. Nhưng trước hết chúng ta sẽ nói về những vấn đề không ghi trong bản kế hoạch này, về anh và về em. Chúng ta sẽ cùng nhau thực hiện chiến dịch do vậy cả hai đều can tội như nhau, tuy nhiên anh sợ rằng trước pháp luật em sẽ là kẻ phản bội trực tiếp. Em sẽ phải chịu trách nhiệm vì em là người đang làm việc trong cơ quan nhà nước và người ta sẽ săn lùng, tìm kiếm em. Em sẽ bị những người họ hàng và tất cả mọi người coi là kẻ tội phạm cho đến khi nào người ta chưa tóm được chúng ta. Còn về anh - kẻ chủ mưu và đồng lõa thì sẽ không có ai biết tới. Thành ra em phải đặt cược nhiều hơn anh. Em có một chức vụ có thể đảm bảo cho cuộc sống và sau này sẽ được hưởng chế độ hưu trí, còn anh chẳng có cuộc sống gì cả. Điều ấy có nghĩa là anh mạo hiểm ít hơn em rất nhiều trước pháp luật và như người ta vẫn thường nói… trước Chúa. Mức độ tham dự của chúng ta vào trong chuyện này không bằng nhau. Em sẽ phải chịu nguy hiểm nhiều hơn, trách nhiệm của anh là phải nói trước cho em điều đó. - Ferdinand nhìn thấy nàng cụp mắt xuống. - Anh bắt buộc phải nói điều đó, cái sự thật nghiệt ngã ấy vì anh không muốn giấu em những nỗi nguy hiểm mà em sẽ phải chịu đựng từ nay về sau. Thứ nhất, những gì mà em sẽ làm, những gì mà chúng ta sẽ cùng làm, không bao giờ có thể sửa được nữa. Đường rút lui không có. Thậm chí với số tiền ấy chúng ta có thể làm ra hàng triệu và chúng ta sẽ đền lại gấp năm lần số đã lấy, thì em cũng không thể quay lại con đường cũ và không ai có thể tha thứ cho em. Chúng ta đã bị đuổi vĩnh viễn ra khỏi danh sách những công dân đáng tin cậy, suốt đời chúng ta sẽ luôn luôn bị nỗi nguy hiểm đe dọa. Em cần phải nhớ điều ấy. Và dù cho chúng ta có thận trọng đến đâu thì bất cứ một trường hợp ngẫu nhiên bất ngờ nào cũng có thể lôi chúng ta ra khỏi tình trạng vô tư thoải mái để tѮg chúng ta vào tù và phỉ nhổ vào mặt chúng ta. Trong cuộc mạo hiểm này không có một sự bảo đảm nào hết. Chúng ta không được bảo hiểm, dù ở đây hay ở nước ngoài, dù hôm nay hay ngày mai, không bao giờ cả. Em cần phải nhìn thẳng vào điều đó như kẻ đấu súng nhìn thẳng vào họng súng của địch thủ. Địch thủ có thể bắn trượt, có thể bắn trúng, nhưng nói gì thì nói em đã nằm trong thước ngắm.
Im lặng một lát, Ferdinand cố nhìn vào mắt nàng, nhưng cặp mắt của Christine vẫn cụp xuống. Tuy nhiên Ferdinand vẫn nhận thấy bàn tay của nàng đang nằm trên bàn không hề run.
- Vậy đấy, anh xin nhắc lại, anh không muốn làm cho em phải hy vọng hão huyền. Anh không thể bảo đảm một chút nào, dù cho em hay cho anh. Nếu chúng ta cùng bước chân vào cuộc mạo hiểm thì có nghĩa là chúng ta sẽ bị ràng buộc với nhau cho đến suốt đời. Chúng ta làm điều ấy vì một cuộc sống tự do, nhưng ai mà biết được, đến một lúc nào đó chúng ta lại muốn thoát khỏi sự ràng buộc lẫn nhau. Thậm chí điều đó có thể xảy ra rất nhanh chóng. Anh không dám bảo đảm cho chính bản thân mình. Chính anh, anh cũng không hiểu hết bản thân, hơn thế nữa, anh cũng không biết sau này mình sẽ ra sao khi đã được tự do. Có cái gì đó cứ lởn vởn trong đầu anh, không để anh được yên, có thể anh sẽ nguội đi, lắng xuống mà cũng có thể anh sẽ lại nổi loạn, anh không dám nói trước. Hiện giờ chúng ta hiểu biết về nhau cũng chưa nhiều lắm. Nào, đã bao nhiêu lần chúng ta được sống bên nhau - nửa ngày, một ngày, chúng ta sẽ tự dối mình nếu cứ khăng khăng cho rằng chúng ta có thể sống bên nhau mãi mãi. Anh chỉ dám hứa với em một điều, anh sẽ là người đồng chí tốt của em, có nghĩa là anh sẽ không bao giờ phản bội em, không bao giờ có ý ép buộc em làm điều gì mà chính em không muốn. Nếu em muốn chia tay với anh - anh sẽ không giữ. Nhưng anh cũng không dám hứa anh sẽ mãi mãi bên em. Anh không thể hứa rằng chúng ta sẽ thành công, rằng sau đó em sẽ được hạnh phúc và sẽ không phải lo lắng điều gì, rằng chúng ta sẽ không bao giờ chia tay nhau, anh không dám hứa gì hết. Em thấy đấy, anh không hề thuyết phục em, mà ngược lại anh còn báo trước cho em mọi việc phải đề phòng, bởi vì tình thế của em bất lợi hơn của anh, em là kẻ phạm tội chính, ngoài ra em còn là phụ nữ nữa. Em sẽ phải chịu nhiều nguy hiểm, rất nhiều, và anh không muốn xúi giục em. Em hãy đọc bản kế hoạch này, suy nghĩ cho kỹ và quyết định. Nhưng hãy nhớ: nếu đã quyết định thì quyết định ấy phải dứt khoát và không được thay đổi. - Ferdinand đặt những tờ giấy trước mặt nàng. - Khi đọc chúng, em phải giữ một thái độ hoài nghi và cảnh giác đặt biệt như là trong trường hợp có một kẻ nào đó đề nghị em tham gia vào một công việc xấu xa và nguy hiểm. Anh sẽ ra ngoài, vì sự có mặt của anh ở đây sẽ trở thành sức ép đối với em, anh sẽ xem qua công trường một tí.
Ferdinand đứng dậy không nhìn nàng và bước ra ngoài. Trước mặt Christine là những tờ giấy, loại vẫn thường dùng trong các văn phòng hành chính, được gấp đôi lại với những nét chữ được viết cẩn thận. Chờ cho đến khi tim bớt đập Christine mới bắt đầu đọc.
Những tờ giấy viết tay này gợi cho nàng nhớ đến những tờ công văn ở thế kỷ trước. Đầu đề của các phần được gạch dưới bằng bút chì đỏ.
I - Cách thức tiến hành chiến dịch.
II - Cách xóa dấu vết.
III - Phương pháp xử thế khi đi ra nước ngoài và những kế hoạch tiếp theo.
IV - Phương pháp xử thế trong trường hợp thất bại hoặc bị phát giác.
V - Kết luận.
Mỗi phần được chia thành các đề mục như sau:
I - CÁCH THỨC TIẾN HÀNH CHIẾN DỊCH.
a) Thời gian thực hiện. Chiến dịch nên thực hiện vào trước ngày chủ nhật hay một ngày lễ nào đó. Như vậy sẽ làm cho việc phát hiện ra sự mất tiền bị chậm lại ít nhất là một ngày đêm, tạo điều kiện để tranh thủ thời gian chạy trốn. Vì bưu điện đóng cửa vào lúc sáu giờ chiều nên có thể kịp ra đi vào chuyến tàu tốc hành ban đêm, sang Pháp hay Thụy Sĩ. Tháng thuận lợi nhất là tháng mười một, thứ nhất vì trời mau tối, thứ hai vì vào tháng này số lượng hành khách đi tàu sẽ ít nhất. Cho nên có thể tin chắc rằng trong đêm đó, khi đi trên lãnh thổ nước Áo, chúng ta sẽ chỉ có một mình trong toa cúppê. Như vậy sẽ có rất ít khả năng có người nào đó nhận ra chúng ta - qua những đặc điểm đã được thông báo trên báo chí - và báo cho nhà chức trách biết. Thời gian thuận tiện nhất là ngày mùng mười tháng mười một, trước ngày Quốc khánh (hôm đó bưu điện sẽ không làm việc) vì như vậy chúng ta sẽ có mặt ở nước ngoài vào một ngày làm việc bình thường do đó sẽ không gây nên sự chú ý đặc biệt đối với mọi người và ngay lập tức có thể mua được những đồ dùng cần thiết để cải trang. Cần phải cố gắng kéo dài thời gian (với một lý do chính đáng) nộp số tiền mặt nhận được vào ngân hàng, khi đó sẽ có được một khoản tiền nhiều hơn.
b) Lên đường. Dĩ nhiên chúng ta sẽ ra đi riêng lẻ. Vé tàu sẽ mua theo từng chặng ngắn: Đến Linz, từ Linz đến Innsbruck hoặc đến biên giới và từ biên giới đến Zürich. Em nên lấy vé đi Linz trước đó vài ngày hoặc tốt hơn là anh sẽ lấy để người bán vé ở ga đó - chắc chắn người có biết mặt em - không thể thông báo chính xác chặng đường của chúng ta. Những biện pháp khác để đánh lạc hướng và xóa dấu vết xem ở phần II. Anh sẽ lên tàu ở Vienna còn em sẽ lên tàu ở St. Pölten. Trong thời gian đi trên lãnh thổ nước Áo hai người sẽ không nói chuyện với nhau. Việc ấy rất quan trọng. Tuyệt đối không được để cho ai biết hoặc có thể đoán ra anh là kẻ đồng lõa với em. Bởi lẽ cuộc điều tra sẽ hướng theo dấu vết một người đàn bà với tên họ và đặc điểm nhận dạng của em chứ không phải theo dấu vết một cặp vợ chồng mà sau này khi ra đến nước ngoài chúng ta sẽ đóng vai đó. Trong thời gian vẫn còn trên đất Áo không được để cho những người phụ trách toa và những người phục vụ trên tàu có thể nghi ngờ rằng chúng ta cùng đi với nhau. Chúng ta chỉ trình hộ chiếu chung của cả hai người cho đội kiểm soát biên phòng.
c) Giấy tờ tùy thân. Tốt hơn cả là nếu ngoài hộ chiếu thật chúng ta có thêm hộ chiếu giả, có điều chúng ta không có thời gian để làm việc ấy. Sau này khi ra đến nước ngoài chúng ta phải kiếm bằng được hộ chiếu giả. Lẽ đương nhiên cái họ Hoflehner sẽ không còn được xuất hiện trong bất cứ một cuộc kiểm tra nào. Còn anh, với tư cách là một người hoàn toàn trong sạch, anh có thể trình họ tên thật của mình ở bất cứ chỗ nào. Trong hộ chiếu của mình anh sẽ sửa đổi chút ít để có thể viết tên em và dán ảnh em vào đó. Anh sẽ tự khắc một chiếc dấu giả bằng cao su. Ngoài ra anh có thể sửa chữ F ở họ của mình thành chữ K (anh đã thử trên giấy nháp) và như vậy sẽ thành Karrner. Chúng ta sẽ sử dụng tấm hộ chiếu ấy cho một cặp vợ chồng đến khi nào kiếm được những tấm hộ chiếu giả tại thành phố cảng nào đó. Sau hai, ba năm, nếu vẫn còn tiền chúng ta sẽ làm được việc ấy một cách dễ dàng.
d) Tiền. Trong những ngày còn lại, tùy theo khả năng cần phải thu vào những tờ giấy bẠlớn (những tờ một nghìn và năm trăm schilling). Trên tàu chúng ta sẽ phân tán số tiền ấy vào những chỗ khác nhau: trong va li, túi xách, một phần sẽ may vào mũ. Chỉ cần như thế cũng được vì hiện nay việc kiểm tra của hải quan ở biên giới tiến hành rất sơ sài. Tại các ga Zürich và Basel anh sẽ đổi một số tiền để khi sang đến đất Pháp chúng ta đã có sẵn ngoại tệ. Nếu không chúng ta sẽ phải đổi ở Pháp một số lớn tiền giấy bạc schilling của Áo và như thế sẽ gây nên sự chú ý của mọi người.
e) Chạy đi đâu trong thời gian đầu. Anh đề nghị sang Paris, vì những thuận lợi sau đây: thứ nhất, chúng ta có thể sang đấy dễ dàng mà không phải đổi tàu. Phải sau mười tiếng người ta mới phát hiện ra sự thiếu hụt và sau một ngày đêm thì cuộc điều tra mới được công bố, như vậy chúng ta có đủ thời gian để sắm những trang bị cần thiết giúp cho việc cải trang chỉ liên quan đến em. Anh nói thạo tiếng Pháp, vì vậy chúng ta không cần phải nghỉ lại ở những khách sạn đặc biệt dành cho người ngoại quốc mà chúng ta sẽ đến ở trong một nhà trọ khiêm tốn nào đó ở ngoại ô. Lý do thứ hai, ở Paris thường xuyên có nhiều khách du lịch vì vậy việc kiểm tra theo dõi từng người một trong thực tế không thể làm được. Ở đó, việc đăng ký và xin phép cư trú, theo lời bạn bè anh cho biết, cũng tiến hành rất qua loa, không giống như ở Đức, nơi những người chủ nhà (có lẽ cả dân tộc) bẩm sinh tò mò và cầu toàn. Ngoài ra, báo chí Đức sẽ đưa tin về vụ mất tiền ở trạm bưu điện Áo chi tiết hơn nhiều so với báo chí Pháp. Còn trong khi họ đang in cái tin ấy thì chúng ta kịp rời Paris. (xem phần III)
II. CÁCH XÓA DẤU VẾT:
Điều quan trọng nhất là gây khó khăn cho cảnh sát trong việc tìm kiếm, hướng họ vào những dấu vết giả. Mỗi một dấu vết sai sẽ góp phần làm chậm cuộc điều tra lại, và lúc đó, chỉ sau vài ngày là ở Áo người ta sẽ quên hết các đặc điểm nhận dạng, còn ở nước ngoài thì người ta lại càng không nhớ gì nữa. Như vậy, ngay từ đầu điều quan trọng là phải dự đoán được khả năng hoạt động của chính quyền để từ đó đề ra những biện pháp đối phó.
Cảnh sát, như họ vẫn thường làm, sẽ tiến hành điều tra theo ba hướng: a) - Lục soát kỹ lưỡng phòng làm việc và nhà ở. b) - Dò hỏi những người quen. c) - Tìm kiếm những người tham gia vào vụ đánh cắp. Do đó, nếu chỉ có hủy tất cả giấy tờ ở nhà thôi thì chưa đủ mà cần phải áp dụng thêm những biện pháp để làm rối loạn và đánh lạc hướng việc tìm kiếm. Những biện pháp đó như sau:
a) - Thị thực xuất nhập cảnh hộ chiếu. Trong mọi trường hợp, cảnh sát sẽ nhanh chóng tìm hiểu ở các lãnh sự quán xem trong thời gian gần đây có cấp thị thực nhập cảnh cho một người có họ tên như họ đang tìm kiếm hay không (trong trường hợp này là Hoflehner). Vì anh sẽ xin thị thực nhập cảnh cho tấm hộ chiếu của mình chứ không phải cho tấm hộ chiếu mang tên “H” (xem phần V) và cho đến lúc đó anh vẫn nằm ngoài vòng nghi vấn, cho nên chúng ta chẳng cần phải xin thị thực nhập cảnh cho tấm hộ chiếu mang tên “H”. Nhưng vì chúng ta muốn đánh lạc hướng điều tra sang phương Đông, do đó chúng ta cần phải xin thị thực nhập cảnh sang Rumani cho tấm hộ chiếu của em. Bằng cách ấy chúng ta đã hướng cuộc điều tra trước hết là về hướng Rumani và nói chung là hướng về Balkan.
b) Để củng cố thêm cho chắc chắn giả thuyết này, thì trước ngày Quốc khánh em cần phải đánh một bức điện cho một cái tên giả tưởng nào đó, chẳng hạn: Branco Riczitsch vào theo địa chỉ: Bucharest, bưu điện ga, hòm thư lưu, với nội dung sau: “Sẽ đến vào chiều mai, có mang theo hàng, ra đón”. Chắc chắn cảnh sát sẽ kiểm tra toàn bộ tất cả các cuộc đăng ký điện thoại và các bức điện đã được đánh đi trong những ngày gần đây từ trạm bưu điện của em và ngay lập tức họ sẽ suy ra ai là kẻ đồng mưu với em và em định chạy đi đâu.
c) Để làm cho việc đánh lạc hướng được tốt hơn, mà việc này đối với chúng ta rất quan trọng, anh sẽ viết cho em một bức thư dài bằng nét chữ đã thay đổi, sau đó em sẽ xé vụn đi và vứt vào sọt rác. Chắc chắn cảnh sát sẽ moi ra và sẽ dán các mẫu thư đó lại. Rằng cách ấy, vật giả sẽ càng được củng cố thêm.
d) Trước ngày lên đường em vô tình hỏi người bán vé ở ga xem có thể mua vé thẳng đến Bucharest được không và tiền vé hết bao nhiêu. Người bán vé sẽ không chút nghi ngờ cung cấp điều đó cho cảnh sát với tư cách người làm chứng và như vậy sẽ càng có lợi cho chúng ta.
đ) Để hoàn toàn loại anh ra khỏi vai trò của một người đồng lõa, mà sau này trong các cuộc viễn du về hình thức em sẽ là vợ của người đó, chúng ta cần phải làm thêm một việc nhỏ nữa: theo như anh biết chưa có người nào nhìn thấy chúng ta đi cùng với nhau, không có người nào (ngoài ông anh rể của em) biết chúng ta có quen nhau. Để làm cho anh ấy khỏi nghi ngờ, hôm nay anh sẽ ghé vào chỗ anh ấy để chia tay. Anh sẽ nói rằng anh đã tìm được một chỗ làm thích hợp ở Đức và anh sẽ lên đường sang đấy. Với bà chủ nhà, anh đã thanh toán xong xuôi và anh sẽ đưa cho bà ta xem một bức điện nào đó. Nếu tính đến việc anh đã rời khỏi thành phố một tuần trước khi chiến dịch bắt đầu thì mọi nghi ngờ về sự đồng lõa của anh trong vụ này sẽ bị loại trừ.
III. PHƯƠNG PHÁP XỬ THẾ KHI RA NƯỚC NGOÀI VÀ NHỮNG KẾ HOẠCH TIẾP THEO.
Vấn đề này chúng ta sẽ giải quyết triệt để ngay tại chỗ, còn bây giờ anh chỉ nêu một vài dự kiến chung.
a) Hình thức bên ngoài. Về trang phục, cử chỉ, phong thái, chúng ta không được để lộ ra một chút gì khác với các tầng lớp trung bình trong xã hội, bởi vì trong thực tế tầng lớp này ít bị để ý nhất. Ăn mặc không được quá sang trọng nhưng cũng không được quá nghèo nàn. Anh sẽ mạo nhận mình là một người thuộc tầng lớp trung gian, tầng lớp ít bị nghi ngờ nhất trong các vụ áp phe có liên quan đến tiền bạc, do vậy anh sẽ đóng vai một họa sĩ. Anh sẽ mua ở Paris các thứ đồ nghề dành cho họa sĩ như giá vẽ, ghế xếp, vải gai, bảng pha màu, như vậy ở tất cả mọi nơi mà chúng ta có mặt, nghề nghiệp của anh sẽ không làm ai nghi ngờ. Ở Pháp, tại những vùng phong cảnh nên thơ, quanh năm lúc nào cũng có hàng ngàn họa sĩ đi lang thang vẽ ký họa, việc ấy chẳng làm ai ngạc nhiên và ngay từ đầu họ rất được cảm tình của mọi người vì họa sĩ là những người độc đáo và vô hại.
b) Quần áo của chúng ta cũng phải phù hợp. Áo khoác ngắn bằng nhung hoặc bằng vải lanh thô, như vậy người ta có thể biết ngay đó là họa sĩ. Những thứ còn lại không được để lộ ra một chút gì khác biệt. Em với vai trò của người giúp việc sẽ mang máy ảnh và hộp đựng phim. Những người như thế sẽ không bị ai cật vấn từ đâu tới, làm nghề gì và cũng chẳng có ai ngạc nhiên nếu họ có mò đến những vùng hẻo lánh nhất và giữa những con người ấy vẫn thường bắt gặp những người ngoại quốc.
c) Việc giao tiếp giữa chúng ta. Chúng ta chỉ nói chuyện với nhau khi bên cạnh không có người - điều này rất quan trọng. Trong bất cứ trường hợp nào cũng không được để cho ai nghe thấy chúng ta nói chuyện với nhau bằng tiếng Đức. Khi có người khác, chúng ta có thể nói bằng thứ tiếng lóng học sinh Be-sprache, người ngoài sẽ không hiểu được một từ nào và sẽ nghĩ rằng đó là một thứ ngoại ngữ bí hiểm nào đấy. Tại khách sạn nên thuê những phòng ở trong góc, hoặc những phòng mà những người ở bên cạnh không thể nghe được gì.
d) Thường xuyên thay đổi chỗ ở. Nơi ở phải thay đổi thường xuyên, bởi vì sau một thời hạn nhất định chính quyền có thể bắt chúng ta nộp thuế hoặc đòi hỏi chúng ta phải trình nộp những giấy tờ, thủ tục nào đó. Việc ấy, mặc dù không liên quan gì đến công việc của chúng ta tuy nhiên nó có thể gây ra những phiền phức trục trặc. Bình thường, mỗi nơi chỉ nên trú chân khoảng một tuần, còn trong những thành phố nhỏ thì dưới một tháng. Với thời hạn như vậy không ai có thể kịp làm quen gần gũi với chúng ta, kể cả nhân viên phục vụ khách sạn.
đ) Tiền. Tiền sẽ phải mang theo người cho đến khi chúng ta thuê được một chiếc két giữ tiền trong một nhà băng nào đó (thời gian đầu làm như vậy sẽ rất nguy hiểm). Tất nhiên không nên giữ toàn bộ số tiền ấy trong ví hoặc trong túi xách mà phải khâu vào trong quần áo, mũ, giày để trong trường hợp không may nào đấy thì toàn bộ khoản tiền Áo đó sẽ không bị phát hiện. Việc đổi tiền phải tiến hành từ từ và thận trọng và chỉ được đổi ở các trung tâm như Paris, Monte Carlo, Nice, tuyệt đối không được đổi ở các thành phố nhỏ.
e) Tùy theo khả năng, phải tránh các cuộc làm quen, ít nhất là trong thời gian đầu. Khi chúng ta chưa kiếm được những giấy tờ mới (tại những thành phố cảng, việc này không khó), không được rời nước Pháp để sang Đức hoặc bất cứ nước nào.
g) Định trước mục đích và dự tính các kế hoạch cho tương lai, anh thấy không cần thiết. Theo tính toán sơ bộ, số tiền chúng ta lấy được nếu sống một cách tiết kiệm có thể đủ trong năm năm, trong thời gian đó chúng ta sẽ quyết định về tương lai của mình. Vào thời gian đầu nhất thiết phải hết sức thận trọng, phải thường xuyên kiểm tra bản thân một cách kỹ lưỡng, tuyệt đối không được để lộ tung tích. Sau nửa năm tất cả mọi thông báo về việc truy bắt sẽ bị quên đi lúc đó chúng ta có thể tự do đi lại. Khi đó chúng ta sẽ bắt đầu hoàn thiện ngoại ngữ, luyện tập một cách có hệ thống để thay đổi nét chữ, cố gắng khắc phục sự bỡ ngỡ, rụt rè và cảm giác khác đi trong môi trường đang sống. Trong trường hợp cần thiết phải học một nghề gì đó để có thể thay đổi nếp sống và nghề nghiệp.
V. PHƯƠNG PHÁP XỬ THẾ TRONG TRƯỜNG HỢP THẤT BẠI HOẶC BỊ PHÁT GIÁC
Trong một công việc nguy hiểm như thế này, ngay từ đầu phải tính đến khả năng thất bại. Tuy nhiên ta không thể dự kiến trước được sự nguy hiểm sẽ đến vào lúc nào hoặc từ phía nào. Cách giải quyết sẽ tùy thuộc vào tình hình thực tế cụ thể. Sau này là những nguyên tắc cơ bản cần phải tuân theo:
a) Nếu vì một sự tình cờ hoặc sai sót nào đó mà chúng ta lạc mất nhau trên đường đi hoặc ở nơi mới tới, thì cả hai phải nhanh chóng quay về chỗ chúng ta đã cùng nghỉ đêm lại lần cuối cùng. Tại đó, hoặc là chúng ta sẽ đợi nhau ở nhà ga hoặc thông báo cho nhau biết địa điểm gặp mặt trên một tấm bưu ảnh đặt tại bưu điện trung tâm thành phố đó.
b) Tính đến khả năng thất bại, bị săn đuổi và bị bắt chúng ta cần phải luôn trong tư thế sẵn sàng thực hiện cái quyết định trước đây của chúng ta. Khẩu súng ngắn anh sẽ luôn mang theo người (ban ngày bỏ trong túi, ban đêm để dưới gối). Anh sẽ kiếm cho em một liều thuốc độc xyanua kali và em sẽ giữ nó trong chiếc hộp đựng phấn. Cảm giác sẵn sàng thường trực sẽ giúp chúng ta có thêm sức mạnh. Riêng anh, trong bất cứ trường hợp nào sẽ không để bị tống vào song sắt.
Nếu một trong hai người bị bắt khi có mặt người kia thì người kia nhất thiết phải nhanh chóng trốn ngay. Sẽ là một sai lầm nghiêm trọng nếu vì tính đa cảm giả tạo muốn chia sẻ số phận với bạn mà lại ra đầu thú, bởi vì với từng người riêng biệt thì tội trạng sẽ nhẹ hơn và người đó sẽ dễ dàng bào chữa trong quá trình điều tra sơ bộ. Ngoài ra người chưa bị bắt sẽ có điều kiện để giúp đỡ người bị bắt bằng cách xóa dấu vết, thông báo những tin tức cần thiết và trong trường hợp có thể được, sẽ giúp người kia vượt ngục. Nếu ta tự nguyện khước từ tự do quả là một hành động điên rồ. Còn nếu muốn tự sát thì lúc nào cũng có thời gian.
V. KẾT LUẬN
Chúng ta mạo hiểm cả tính mạng của mình để có được một cuộc sống tự do, cho dù sự tự do ấy có thể chỉ trong một thời gian ngắn. Khái niệm “tự do” bao hàm cả ý nghĩa tự do trong mối quan hệ giữa con người với nhau. Nếu vì một nguyên nhân khách quan hay chủ quan nào đó mà một trong hai chúng ta cảm thấy cuộc sống chung đã trở nên nặng nề thì lẽ đương nhiên người đó có quyền ra đi. Mỗi người chúng ta đồng ý mạo hiểm một cách tự nguyện, không bị người kia ép buộc và từng người chịu trách nhiệm về chính bản thân mình, vì vậy không người nào được trách móc người kia trong bất cứ chuyện gì. Ngay khi chúng ta vừa chia tiền xong để cả hai được tự do hoàn toàn thì như vậy cũng có nghĩa là chúng ta đã chia đôi trách nhiệm và nguy hiểm, do đó từng người phải tự lo lấy bản thân mình.
Toàn bộ cuộc sống trong tương lai của chúng ta sẽ được xây dựng trên cơ sở nhận thức một cách đầy đủ rằng chúng ta hoàn toàn không làm một điều gì sai trái đối với nhà nước và đối với chính bản thân - chúng ta chỉ làm những gì mà trong hoàn cảnh của mình chúng ta cho đó là biện pháp phù hợp và duy nhất đúng. Nếu đã phải mạo hiểm như vậy mà lương tâm vẫn thấy cắn rứt thì quả là một hành động điên rồ. Chỉ trong trường hợp mỗi người trong chúng ta, sau khi đã suy nghĩ chín chắn và tin chắc đó là con đường đúng đắn duy nhất, thì lúc đó chúng ta mới có quyền và cần phải bước trên con đường ấy.
Christine đặt tờ giấy cuối cùng xuống và ngước mắt lên. Ferdinand đã quay vào và đang hút thuốc.
- Em hãy đọc lại một lần nữa, - anh đề nghị và sau khi nàng đọc xong lần thứ hai, anh mới nói. - Tất cả đều rõ ràng và dễ hiểu chứ?
- Vâng.
- Có thể còn thiếu điều gì đó chăng?
- Không, em cảm thấy anh đã suy tính đầy đủ về tất cả mọi việc rồi.
- Về tất cả? Không đâu - anh mỉm cười - hình như anh đã quên một điều gì đó.
- Điều gì vậy?
- Hừ, giá mà anh biết được. Trong bất kỳ một kế hoạch nào bao giờ cũng có một cái gì đó chưa hoàn thiện. Trong bất kỳ một tội ác nào bao giờ cũng có một mắt xích sẽ bị đứt, chỉ có điều ta không thể biết trước được đó là mắt xích nào. Mỗi một tên tội phạm, dù có ranh ma, quỷ quyệt đến đâu hầu như bao giờ cũng mắc phải những sơ suất nhỏ. Chẳng hạn như hắn ta đã thủ tiêu tất cả mọi giấy tờ nhưng té ra lại để sót tấm căn cước, đã dự phòng tất cả mọi trở ngại, nhưng cái dễ nhận thấy nhất thì hắn ta lại không nhận ra. Bất kỳ ai trong những trường hợp như vậy cũng có thể đã quên nghĩ đến vấn đề quan trọng nhất.
Nàng hỏi, giọng vô cùng sửng sốt:
- Thế anh nghĩ là… sẽ không thành.
- Anh không biết. Anh chỉ biết một điều là sẽ rất khó khăn. Việc kia dễ hơn nhiều. Hầu như không thể nào tránh khỏi thất bại khi người ta nổi dậy chống lại số phận của mình, chống lại đạo luật của chính mình - anh không nói đến các điều mục pháp lý, nói đến hiến pháp và luật lệ của cảnh sát, những thứ ấy có thể vượt qua được. Nhưng trong mỗi chúng ta đều có một đạo luật nội tâm của mình: người thì đi lên núi, kẻ thì xuống biển, người gặp may thì sẽ công thành danh toại, kẻ xấu số sẽ ngã gục. Cho đến nay anh chưa bao giờ thành đạt trong bất cứ chuyện gì và cả em cũng vậy. Có thể, thậm chí là rất có thể chúng ta sẽ phải bỏ mình. Thành thật mà nói, anh không tin rằng đến một lúc nào đó anh sẽ hạnh phúc thực sự, có lẽ vì anh là một kẻ không phù hợp với điều ấy. Anh không hy vọng rằng vào một ngày trong tương lai, khi mái tóc đã điểm bạc, anh sẽ được sống trong một biệt thự ấm cúng để chờ đến ngày phán xử cuối cùng, không, anh chỉ nhìn thấy trước được một tháng, một năm hoặc hai năm. Đó chính là khoảng thời gian mà chúng ta quyết định vay tạm của khẩu súng ngắn.
Nàng chăm chú nhình anh bằng ánh mắt bình thản.
- Cám ơn anh Ferdinand, vì sự chân thành. Nếu như anh nói về chuyện này một cách hào hứng say mê thì chắc là em sẽ không tin. Em cũng không nghĩ rằng vận may của chúng ta kéo dài được. Lúc nào em cũng bị người đời ngáng chân. Có thể những gì mà chúng ta định làm là không cần thiết và vô nghĩa. Nhưng nếu không làm và cứ tiếp tục sống như trước thì lại còn vô nghĩa hơn. Em không thấy có con đường nào tốt hơn. Vậy thì anh có thể tin tưởng vào em được.
Ferdinand nhìn nàng bằng cặp mắt long lanh nhưng không biểu lộ một chút vui mừng.
- Em đã quyết định dứt khoát rồi chứ?
- Vâng.
- Như vậy là vào lúc sáu giờ, thứ tư, ngày mùng mười.
Christine cố chịu đựng ánh mắt của Ferdinand và chìa tay ra cho anh.
- Vâng.
- Chưa, - nàng trả lời vẻ hoảng sợ. - Chưa bao giờ nghĩ đến.
- Vậy là quốc gia rất gặp may đấy. Bọn đểu cáng bao giờ cũng gặp may. Thôi được, em thu dọn đi, - anh nói, gần như tức giận, - và hãy cất tiền đi. Anh không thể nhìn chúng được nữa.
Christine vội vàng khóa căn phòng lại. Giờ đây cả nàng cũng thấy tay chân bỗng run rẩy. Hai người đi thẳng ra ga. Trời đã tối, trong những cửa sổ sáng ánh đèn có thể thấy rõ mọi người đang ăn cơm chiều. Khi đi ngang qua ngôi nhà bên cạnh họ nghe thấy từ đó vọng ra những tiếng lầm rầm, lên bổng xuống trầm - đấy là những tiếng cầu kinh chiều. Hai người bước đi trong im lặng, cứ như không phải họ cùng đi với nhau, nhưng cả hai đều bị cùng một ý nghĩ theo đuổi, bám chặt lấy họ như hình với bóng. Họ cảm thấy ý nghĩ ấy cứ luẩn quất trong đầu, lởn vởn khắp xung quanh, và khi đã ngoặt khỏi con đường làng, họ bất giác bước nhanh hơn, nhưng ý nghĩ ấy vẫn không chịu tụt lại.
Sau khi đi qua những ngôi nhà cuối cùng họ bỗng rơi vào trong bóng tối đen ngòm. Bầu trời trông sáng hơn mặt đất, bóng những thân cây trụi lá bên đường hiện rõ trên nền trời trong suốt. Những cành cây đen nhẻm trông như những ngón tay bị cháy thui quều quào trong làn không khí bất động. Trên đường thỉnh thoảng có dăm ba người và vài chiếc xe tải lướt qua nhưng hầu như không nhìn thấy, chỉ nghe tiếng bánh xe cọt kẹt và tiếng chân bước.
- Ở đây, còn có đường nào khác ra ga không? Một con đường không người qua lại nào đấy chẳng hạn?
- Có, - Christine đáp lại, - đây, đi sang phải.
Christine cảm thấy dễ chịu hơn khi Ferdinand lên tiếng. Nàng muốn thoát khỏi cái ý nghĩ cứ đeo đẳng suốt từ trạm bưu điện tới giờ, dù chỉ trong giây lát. Ý nghĩ ấy như một bóng đen khủng khiếp lặng lẽ, kiên nhẫn bám chặt lấy nàng theo mỗi bước chân.
Ferdinand vẫn lặng lẽ bước, dường như đã quên hẳn nàng, thậm chí anh cũng không nắm tay nàng nữa. Và bỗng nhiên, như một hòn đá từ trên trời rơi xuống, một câu hỏi vang lên:
- Em cho rằng đến cuối tháng, tổng số tiền có thể lên tới ba mươi nghìn phải không?
Christine hiểu ngay Ferdinand đang nghĩ gì và cố không để lộ nỗi xúc động của mình, nàng đáp bằng một giọng lạnh lùng:
- Vâng, có lẽ thế.
- Còn nếu việc chuyển khoản để chậm lại… nếu em giữ lại khoảng vài ba ngày số tiền thuế hoặc tiền gì đó nữa, anh biết rõ nước Áo của chúng ta lắm, họ kiểm tra không kỹ đâu, như vậy lúc đó tổng số tiền sẽ có khoảng bao nhiêu?
Nàng nghĩ ngợi một lát.
- Chắc là bốn mươi nghìn. Mà cũng có thể tới năm mươi… Nhưng để làm gì?
- Chính em cũng hiểu là để làm gì, - anh đáp giọng lạnh lùng.
Christine không dám phản đối. Ferdinand nói đúng, chính nàng cũng hiểu anh hỏi thế nhằm mục đích gì. Họ lại im lặng đi tiếp. Đâu đó, ngay trong cái đầm bên cạnh, tiếng ếch nhái đua nhau ộp oạp như một lũ điên, bản nhạc nghe đến chói cả tai. Bỗng nhiên Ferdinand dừng lại:
- Christine, chúng ta chẳng cần phải đóng kịch với nhau làm gì. Tình cảnh của chúng ta đã đến nước tồi tệ không sao chịu nổi và chúng ta cần phải thành thực với nhau cho đến phút cuối. Chúng ta hãy cùng bình tĩnh tính toán cho thật rõ ràng.
Ferdinand châm điếu thuốc khác. Trong khoảnh khắc, ngọn lửa que diêm soi rõ khuôn mặt căng thẳng của anh.
- Nào, chúng ta hãy phân tích xem. Hôm nay chúng ta đã quyết định kết liễu đời mình hay là như trong báo chí người ta vẫn thường viết một cách hoa mỹ: “từ bỏ cuộc sống”. Điều này không đúng đâu. Chúng ta, nói chung là không có ý định từ bỏ cuộc sống, cả anh và cả em cũng vậy. Chúng ta chỉ muốn trong bước đường cùng, thoát ra khỏi cuộc sống lay lắt, khốn nạn của mình mà thôi, nhưng chúng ta đã không tìm ra lối thoát nào khác. Chúng ta không định từ bỏ cuộc sống, mà chỉ từ bỏ cảnh đói nghèo của mình, cảnh đói nghèo không sao chịu đựng nổi và cũng không sao tránh khỏi, làm cho người ta mụ mẫm cả người. Và chỉ có thế thôi. Chúng ta đã tin rằng, khẩu súng ngắn đó là con đường cuối cùng, duy nhất. Nhưng chúng ta đã lầm. Bây giờ cả hai chúng ta đều biết rằng trong trường hợp tồi tệ nhất chúng ta vẫn còn một con đường nữa, đó là con đường gần cuối. Vấn đề bây giờ là ở chỗ: chúng ta có đủ can đảm để bước trên con đường ấy không, và sẽ đi qua con đường ấy như thế nào. - Ferdinand ngừng lại, kéo một hơi thuốc dài. - Cần phải bình tĩnh và cân nhắc mọi chuyện cho thật thấu đáo như là giải một bài toán số học ấy… Lẽ đương nhiên anh không muốn lừa dối em, anh xin nói thật: con đường thứ hai này: chắc chắn đòi hỏi chúng ta phải can đảm hơn nhiều so với con đường thứ nhất. Trường hợp kia thì quá đơn giản: chỉ cần ngoéo tay một cái, phát súng vang lên, thế là hết. Con đường thứ hai sẽ vất vả hơn, bởi nó dài hơn nhiều. Ở đó chúng ta phải cố sức, không phải chỉ trong một giây, mà hàng tuần, hàng tháng và có thể sẽ phải luôn luôn lẩn trốn, ẩn náu. Chịu đựng một cái gì không rõ ràng, cụ thể khó khăn hơn nhiều so với những cái gì đã biết trước; một nỗi sợ hãi khủng khiếp nhưng ngắn ngủi còn dễ chịu hơn nhiều so với nỗi sợ hãi kéo dài vô tận. Cần phải cân nhắc trước tất cả mọi việc, cần phải tính toán xem có đủ sức chịu đựng một sự căng thẳng như thế không, và việc ấy có đáng để ta phải chịu đựng hay không. Có nên nhanh chóng kết thúc cuộc đời hay thử bắt đầu lại một lần nữa. Đấy, những ý kiến của anh là như vậy.
Ferdinand lại bước tiếp, Christine bước theo như máy. Đôi chân nàng như tự đưa nàng đi, lý trí tê liệt hoàn toàn, nàng chỉ thụ động chờ đợi xem anh nói gì và cố nắm bắt từng lời anh nói. Hoảng sợ đến chết khiếp, nàng không còn đủ sức suy nghĩ gì cả.
Ferdinand lại đứng lại.
- Em hãy hiểu anh cho đúng. Anh không hề cảm thấy lương tâm cắn rứt một chút nào trước nhà nước của chúng ta, anh cảm thấy mình hoàn toàn không lệ thuộc vào nó. Nhà nước ấy đã gây nên không biết bao nhiêu những tội ác man rợ cho chúng ta, cho thế hệ chúng ta đến mức chúng ta có quyền làm tất cả mọi chuyện. Giá chúng ta có làm thiệt hại cho nhà nước bao nhiêu đi nữa thì đấy chẳng quả cũng chỉ là sự đền bù những mất mát cho tuổi trẻ đã bị vùi dập của chúng ta. Nếu như anh có ăn cắp, thì ai đã làm cho anh phải ăn cắp và ai đã dạy cho anh cách ăn cắp, nếu không phải là nhà nước? Trong chiến tranh thì người ta gọi đó là sự trưng dụng hoặc trưng thủ còn trong những bản hòa ước thì người ta gọi đó là sự bồi hoàn. Nếu chúng ta bắt buộc phải lường gạt thì ai là người chúng ta phải chịu ơn về cái nghệ thuật ấy. Chính nhà nước - đó chính là ông thầy của chúng ta. Nhà nước đã chỉ cho chúng ta thấy rằng chỉ trong vòng hai tuần lễ, toàn bộ số tiền của dành dụm suốt ba đời của một gia đình có thể biến thành những tờ giấy lộn; rằng có thể khéo léo chiếm đoạt toàn bộ nhà cửa, ruộng đồng, bãi cỏ đã từng thuộc về gia đình họ hàng trăm năm nay. Thậm chí nếu như anh có giết một người nào đó, thì thử hỏi ai đã đẩy anh đến hành động ấy, ai đã huấn luyện anh để làm việc ấy? Chính là sáu tháng ở trại lính và những năm ở mặt trận! Thề có Chúa, cái chiến dịch chống lại nhà nước của chúng ta nhất định sẽ đạt được kết quả rực rỡ, chúng ta sẽ thắng nó trong tất cả các giai đoạn. Nhà nước sẽ không bao giờ thanh toán hết cái món nợ khổng lồ ấy với chúng ta nếu như nó không trả lại cho chúng ta tất cả những gì mà nó đã chiếm đoạt. Lương tâm của chúng ta đối với nhà nước vốn luôn luôn trong sạch, khi mà vào những thời xa xưa nó còn đóng vai trò người bảo trợ tốt bụng, đứng đắn, chu đáo và lịch sự. Còn giờ đây khi nó đã đối xử với chúng ta một cách đểu cáng thì mỗi người trong chúng ta đều có quyền trở thành một tên đểu cáng. Em hiểu chứ? Anh không chút nghi ngờ - và em cũng chẳng nên nghi ngờ làm gì - rằng chúng ta có quyền phục thù về tất cả những chuyện ấy. Cuối cùng thì anh chỉ lấy lại số tiền trợ cấp thương tật mà anh có quyền được hưởng theo luật lệ quy định mà cơ quan ngân khố quốc gia đáng kính đã từ chối không chịu cấp, anh chỉ lấy lại số tiền của bố anh và của anh đã bị cướp mất, anh chỉ đòi lại cho mình những quyền chính đáng của con người đã bị tước đoạt. Thề với em, lương tâm anh sẽ không chút cắn rứt, bởi lẽ nhà nước đâu có quan tâm gì đến việc chúng ta còn sống hay đã chết và dù chúng ta có lấy đi bao nhiêu chăng nữa thì cũng không vì thế mà số người nghèo sẽ tăng lên - một trăm, một nghìn hay mười nghìn những tờ giấy xanh ấy đối với nhà nước nào có nghĩa lý gì, giống như một bãi cỏ rộng bị con bò xơi mất vài nhánh cỏ. Anh hoàn toàn không quan tâm đến chuyện ấy, nếu anh có lấy đi mười triệu thì anh vẫn cứ ngủ ngon như thường, chẳng khác gì vị giám đốc nhà băng hay vị tướng sau khi đã để thua đến ba mươi trận đánh mà vẫn ngủ ngon như thế. Anh chỉ nghĩ về chúng ta, về anh và về em. Chỉ có điều chúng ta không nên hành động mù quáng, như một thằng bé bán hàng mười lăm tuổi nào đó lấy trộm được mười schilling ở trong két của ông chủ và sau một giờ đã tiêu sạch mà vẫn không hiểu làm thế để làm gì. Đối với những trò thí nghiệm như vậy, chúng ta không còn phù hợp nữa. Trong tay ta chỉ có hai quân bài, chúng ta chỉ có quyền đặt một trong hai con ấy. Và việc chọn lựa phải được tính toán cho thận trọng.
Sau khi đã nói hả hê, Ferdinand lại đi tiếp. Christine cảm thấy bộ óc của anh phải làm việc rất căng thẳng, thậm chí nàng còn thấy choáng váng bởi những lý lẽ lạnh lùng và logic của anh, bởi sự ý thức đầy đủ về sự vượt trội của anh và bởi sự nhu nhược của chính mình.
- Vậy đấy, đừng có vội, cứ từ từ từng bước. Không được nhảy một bước nào cả và đừng có hy vọng hão huyền. Nào, bây giờ chúng ta thử tính xem. Nếu như hôm nay chúng ta kết liễu đời mình thì có nghĩa là ngay lập tức chúng ta sẽ thoát khỏi mọi ràng buộc. Chỉ một động tác thôi - là cuộc đời sẽ nằm lại phía sau… Nói chung đó là một ý nghĩ khá hấp dẫn, anh luôn nhớ tới người thầy ở trường trung học của mình, ông thường nhắc đi nhắc lại: Tính ưu việt duy nhất của con người so với con vật chính là ở chỗ con người có thể chết bất cứ lúc nào mà anh ta muốn, chứ không phải vào lúc mà anh ta phải chết. Có lẽ đó là sự tự do duy nhất mà con người được hưởng trong suốt cuộc đời - tự do chia tay với cuộc sống. Nhưng cả hai chúng ta đều còn trẻ, thậm chí chúng ta còn chưa hiểu chúng ta chia tay với cái gì. Thực tế chúng ta chỉ muốn chia tay với cuộc sống cũ, một cuộc sống mà chúng ta đã chối bỏ và không chấp nhận, nhưng thực ra có thể vẫn còn một cuộc sống khác mà chúng ta thích. Có tiền, cuộc sống sẽ khác đi, ít nhất thì anh cũng nghĩ thế, và chắc là em cũng nghĩ thế. Nhưng nếu như chúng ta vẫn còn nghĩ đến một việc khác - em hiểu là anh muốn nói gì chứ? - Thì có nghĩa là chúng ta đã hơi vội vàng khi quyết định chia tay với cuộc sống, có nghĩa là chúng ta đã định xâm phạm đến cái mà chúng ta không có quyền xâm phạm. Nói một cách khác, chúng ta đã định hủy hoại cái quãng đời mà chúng ta chưa được sống, hủy hoại cái khả năng làm lại cuộc đời, và biết đâu cái phần còn lại của cuộc đời ấy lại rất tuyệt diệu. Ai mà biết được có thể nhờ tiền mà anh sẽ làm được một cái gì đó, có thể trong người anh vẫn tiềm ẩn một cái gì nhưng nó chưa kịp nảy mầm và đang tàn tạ, cũng như cái cọng cỏ anh vừa bứt đây, anh đã bứt nó và không để cho nó được lớn lên. Biết đâu trong con người anh vẫn còn một cái gì đó có thể phát triển lên được và cả em nữa cũng vậy… chẳng hạn em có thể sẽ có con, có thể… Ai mà biết được… Điều lạ lùng nhất chính là ở chỗ không ai có thể biết trước được… Em hiểu không, anh muốn nói rằng… cuộc sống mà chúng ta đã trải qua không đáng để chúng ta tiếp tục nữa, đó quả là một sự đày đọa khốn khổ kéo dài từ chủ nhật này đến chủ nhật khác. Nhưng ai mà biết được, có thể bỗng nhiên chúng ta thay đổi được nó, và để làm được việc ấy chỉ cần lòng dũng cảm, dũng cảm hơn nhiều so với một cái chết trong chớp mắt. Cuối cùng, nếu sự việc vỡ lỡ thì đã có khẩu súng ngắn anh luôn mang theo người. Em nghĩ thế nào, một khi những đồng tiền ấy, như người ta vẫn thường nói, tự đến trong tay, liệu chúng ta có nên lấy không?
- Vâng… nhưng với số tiền ấy chúng ta biết trốn đi đâu?
- Ra nước ngoài. Anh biết ngoại ngữ, anh nói được tiếng Pháp, thậm chí rất tốt nữa là khác, tiếng Nga lưu loát, tiếng Anh cũng biết chút ít, những việc còn lại chúng ta sẽ giải quyết ổn thỏa.
- Vâng… nhưng người ta sẽ lùng bắt… Anh không nghĩ rằng người ta sẽ tìm thấy chúng ta à?
- Anh không biết, và cũng chẳng có ai biết được điều đó. Có thể, thậm chí là rất có thể người ta tìm ra mà cũng có thể là không. Anh nghĩ rằng điều ấy trước hết phụ thuộc vào chính chúng ta! Liệu chúng ta có đủ khả năng chịu đựng, liệu chúng ta hành động có sáng suốt và thận trọng hay không, tính toán có chính xác hay không. Tất nhiên việc ấy đòi hỏi chúng ta phải nỗ lực hết sức. Rõ ràng không nên chờ đợi một cuộc sống bình lặng, sẽ phải chạy trốn thường xuyên để thoát khỏi mọi cuộc đuổi bắt. Trong việc này anh không thể nói với em một điều gì cả, em hãy tự quyết định lấy, liệu em có đủ can đảm hay không.
Christine trầm ngâm suy nghĩ. Quả là khó khi đột nhiên phải nghĩ về tất cả những chuyện ấy.
- Một mình, chắc em không dám. Em là một người phụ nữ, nếu vì bản thân em sẽ không dám. Chỉ có vì người khác, cùng với người khác. Vì cả hai chúng ta, vì anh, em có thể làm tất cả mọi việc. Như vậy có nghĩa là, nếu anh muốn…
Ferdinand bước nhanh hơn.
- Đấy, chính cái điều ấy đấy, chính anh cũng không biết, anh có muốn hay không. Em nói rằng: cả hai người cùng làm em sẽ thấy nhẹ nhõm hơn. Còn anh, anh sẽ thấy nhẹ nhõm hơn nếu anh làm việc ấy một mình. Vì anh biết, anh đánh liều cái gì - anh chỉ đánh liều cuộc đời hư hỏng, vô vị của mình - quỷ tha ma bắt cái cuộc đời ấy đi. Nhưng anh sợ phải lôi em vào chuyện này cùng với mình, bởi vì chính anh đã nghĩ ra nó chứ không phải em. Anh không muốn gò ép cũng như lôi kéo em, và nếu như em có quyết định thế nào thì chỉ nên theo ý muốn của mình chứ không nên theo ý muốn của anh.
Sau hàng cây lập lòe những đốm lửa nhỏ. Con đường mòn sắp hết, gần đến ga rồi.
Christine bước đi đầu óc quay cuồng, choáng váng.
- Nhưng… anh định làm những việc ấy như thế nào? Nàng hỏi. - Em không thể hình dung được chúng ta sẽ trốn vào đâu. Theo như báo chí vẫn thường viết, bao giờ người ta cũng bắt được hết những người ấy. Anh định thế nào?
- Nói chung là anh cũng chưa nghĩ hết về tất cả những chuyện đó. Em đã đánh giá anh quá cao. Ý đó chỉ nảy sinh trong một giây, nhưng chỉ có những thằng ngốc mới vội vã thực hiện nó, chính vì thế mà chúng luôn bị tóm. Có hai loại phạm pháp - hay như người ta vẫn thường nói có hai loại tội ác, - loại thứ nhất được thực hiện trong cơn cuồng nhiệt với một sự hăng say, loại thứ hai được thực hiện một cách thận trọng, có suy tính kỹ lưỡng. Loại cuồng nhiệt, trông thì có vẻ hào hoa nhưng phần lớn đều thất bại. Hành động theo kiểu ấy thường chỉ có bọn trộm cắp vặt, xoáy được trong két của ông chủ tờ mười schilling thế là chạy ngay ra trường đua ngựa, hy vọng mình sẽ thắng trong vụ cá cược hoặc ông chủ sẽ không phát hiện ra vụ mất cắp, tất cả bọn chúng đều tin vào những điều màu nhiệm. Còn anh thì chẳng bao giờ tin vào những phép màu ấy, anh biết rằng chúng ta chỉ có hai người, và để chống lại chúng ta có cả một tổ chức khổng lồ được thành lập từ hàng thế kỷ nay, tập trung bao nhiêu trí tuệ và kinh nghiệm của hàng nghìn thám tử. Anh biết rằng mỗi một tay thám tử, nếu tách riêng ra chỉ là một thằng ngốc và anh còn thông minh và khôn ngoan gấp trăm lần họ, nhưng sau lưng họ còn có kinh nghiệm, còn có cả một mạng lưới. Nếu chúng ta - em thấy đấy, anh nói là “chúng ta” - bất chấp mọi chuyện vẫn quyết định làm việc ấy thì nhất thiết phải loại bỏ hoàn toàn mọi hành động ấu trĩ. Vội vàng chỉ tổ làm trò cười cho thiên hạ. Kế hoạch của chiến dịch phải được tính toán cho tới những chi tiết nhỏ nhặt nhất, phải lường trước được mọi khả năng có thể xảy ra. Cũng như trong toán học ấy, phải tính toán hết mọi xác suất. Bởi vậy, trước hết chúng ta hãy suy nghĩ cho kỹ mọi chuyện và đến chủ nhật em đi Vienna, lúc đó chúng ta sẽ quyết định. Còn hôm nay thì chưa được.
Ferdinand dừng lại. Giọng nói của anh đột nhiên lại trở nên trong trẻo, rõ ràng như của một đứa trẻ. Điều ấy làm cho Christine cảm thấy thích thú.
- Quả là một việc kỳ lạ. Lúc trưa, khi em quay về trạm bưu điện, anh đi dạo loanh quanh ở đấy. Anh ngắm nhìn thế giới và nghĩ rằng ta nhìn người lần cuối đây. Một thế giới tuyệt diệu, trong sáng, rực rỡ ánh mặt trời và tràn ngập một cuộc sống sôi động - đấy, thế giới như vậy đấy và anh - một con người còn khá trẻ, vẫn còn sống và khỏe mạnh. Anh tổng kết lại toàn bộ cuộc đời mình và tự hỏi: Thế anh, thật ra anh đã làm được gì trong cuộc sống? Lời giải đáp thật chua chát. Anh phải buồn rầu mà thú nhận rằng, thực tế anh chẳng làm được một cái gì gọi là. Lúc còn đi học, những ông thầy đã nghĩ thay anh, dạy anh những gì mà họ cho là cần thiết. Trong chiến tranh, mỗi bước chân của anh đều được thực hiện theo mệnh lệnh, còn khi bị bắt làm tù binh thì chỉ có mỗi một ước mơ điên cuồng là mau chóng được tự do và một cảnh vô công rỗi nghề đến ê chề, đau đớn. Còn sau đó, lúc nào anh cũng phải làm cho người khác, không hề có mục đích, ý nghĩa, chẳng qua chỉ vì một mẩu bánh mì và để trả tiền không khí mà anh đã hít thở. Và giờ đây, lần đầu tiền anh có hẳn ba ngày, cho đến chủ nhật, để nghĩ về những gì chỉ có liên quan đến mình anh, đến anh và đến em, phải thú nhận rằng anh rất mừng. Em biết không, anh muốn thiết kế chiến dịch này như người ta xây dựng một chiếc cầu ấy, sao cho mỗi một chiếc bu lông, mỗi một cái đinh tán phải nằm đúng vị trí của nó mà chỉ cần một sơ suất nhỏ trong một milimet thôi là có thể phá vỡ những định luật tĩnh lực học. Anh muốn xây dựng kế hoạch này cho nhiều năm. Anh hiểu rằng trách nhiệm sẽ nặng nề, nhưng đây là lần đầu tiên anh chịu trách nhiệm cho chính bản thân mình và cho em. Chúng ta có thể vượt qua được hay không, điều ấy sau này sẽ rõ, nhưng một khi đã có ý đồ thì cần phải suy nghĩ, dự kiến mọi hậu quả có thể xảy ra và mọi phương án phải hành động. Điều ấy sẽ mang lại cho anh niềm say mê hứng thú mà anh chưa bao giờ dám mơ ước. Thật là tuyệt vì hôm nay anh đã đến chỗ em.
Nhà ga đã gần ngay bên cạnh, có thể thấy rõ những ngọn điện lẻ loi đơn độc. Cả hai dừng lại.
- Em không cần phải đi nữa - anh nói. - Nửa giờ trước đây chúng ta vẫn còn không quan tâm đến việc người ta có nhìn thấy chúng ta cùng đi với nhau hay không. Nhưng bây giờ, chúng ta không nên để bất cứ người nào nhìn thấy em đi với anh. Kế hoạch vĩ đại của chúng ta - anh mỉm cười. - Đòi hỏi phải như vậy. Không nên để họ đoán ra được anh chính là kẻ giúp việc cho em và nhận ra những dấu hiệu đặc biệt của mình. Phải, Christine ạ, giờ đây chúng ta phải cân nhắc về tất cả mọi chuyện, không dễ dàng đâu, anh đã nói ngay từ đầu với em rồi… Thật ra mà nói, nếu nhìn nhận một cách khách quan thì anh vẫn… chúng ta vẫn chưa có khái niệm đầy đủ thế nào là một cuộc sống thật sự. Chưa bao giờ anh nhìn thấy biển, chỉ ra nước ngoài khi bị bắt làm tù binh, anh không biết thế nào là sống khi mà trên mỗi bước chân không phải lo lắng và bận tâm về một điều gì cả, và điều ấy đáng giá bao nhiêu? Tóm lại, chúng ta chưa bao giờ được tự do. Có thể khi đã thực hiện xong công việc này, lúc ấy chúng ta mới biết được giá trị của cái gọi là cuộc sống. Em hãy yên tâm chờ đợi, đừng tự hành hạ mình làm gì, anh sẽ suy tính tất cả cho đến những vấn đề nhỏ nhất, thậm chí anh sẽ viết nó ra giấy, sau đó chúng ta sẽ cùng xem xét từng vấn đề một, cân nhắc kỹ lưỡng và lúc đó chúng ta sẽ quyết định. Em đồng ý chứ?
- Vâng - nàng trả lời, giọng cương quyết.
Đối với Christine những ngày còn lại cho tới chủ nhật kéo dài lê thê không sao chịu nổi. Lần đầu tiên trong tâm trí nàng xuất hiện nỗi khiếp sợ trước chính bản thân mình, trước mọi người, mọi vật. Mỗi buổi sáng mở két sắt ra, chạm tay vào những tờ giấy bạc đối với nàng quả là một cực hình. Những đồng tiền ấy thuộc về ai - thuộc về nàng chăng? Hay thuộc về nhà nước? Chúng nó còn nguyên vẹn ở đó hay không? Nàng cứ đếm đi đếm lại những tờ bạc xanh đỏ, nhưng lần nào nàng cũng nhầm lẫn. Lúc thì bàn tay quá run, lúc thì bỏ sót một con số nào đó. Nàng hoàn toàn đánh mất lòng tự tin, thêm vào đó đánh mất cả vẻ tự nhiên trong cách cư xử. Nàng có cảm giác dường như tất cả mọi người xung quanh đã đoán ra ý đồ cùng những nỗi băn khoăn do dự của nàng và họ đang để ý, theo dõi. Lý trí thì cương quyết khẳng định: chuyện nhảm nhí, mình đã làm cái gì đâu, mình với anh ấy chưa làm gì cả, mọi thứ vẫn đâu vào đấy, tiền vẫn nằm trong két, sổ sách tính toán vẫn khớp, không sai một xu, không có đoàn kiểm tra nào có thể moi móc ra điều gì. Mặc dù vậy, nàng vẫn không thể nào chịu đựng nổi những ánh mắt chăm chú của mọi người, nàng giật mình khi có tiếng chuông điện thoại, khó khăn lắm nàng mới dám nhấc ống nghe lên áp vào tai. Còn sáng hôm thứ sáu, khi người chiến binh đột ngột bước vào phòng, giày khua lộp cộp, lưỡi lê bên hông lắc loạch xoạch. Christine bỗng cảm thấy hai mắt tối sầm, nàng phải vịn chặt hai tay vào mép bàn, tưởng như người ta đến lôi nàng đi. Nhưng người chiến binh, miệng nhai nhai mẩu thuốc chỉ đề nghị chuyển một khoản tiền trợ cấp cho một phụ nữ có đứa con ngoài giá thú với mình. Ông ta cười vui vẻ khi nói đến nghĩa vụ quá dài phải trả cho một sự thích thú quá ngắn như vậy. Nhưng Christine chẳng còn bụng dạ đâu mà cười, những con số cứ nhảy múa trong tờ mẫu kê khai khi nàng viết. Chỉ đến lúc cánh cửa đã đóng sập lại sau lưng người chiến binh nàng mới hoàn hồn. Nàng kéo chiếc hộc bàn ra để tin chắc số tiền vẫn nằm nguyên chỗ cũ, cả thảy là ba mươi hai nghìn bảy trăm mười hai schilling và bốn mươi xu, đúng như trong sổ quỹ. Tối đến Christine cứ trằn trọc mãi không sao ngủ được, còn khi vừa thiếp đi nàng mơ thấy những giấc mơ khủng khiếp, bởi lẽ ý định bao giờ cũng đáng sợ hơn hành động, những gì chưa thực hiện được bao giờ cũng làm cho người ta lo lắng hơn khi đã làm xong.
Sáng chủ nhật, Ferdinand ra ga đón nàng. Anh nhìn thẳng vào mặt Christine, vẻ tò mò.
- Cô bé khốn khổ của anh! Trông em không được khỏe lắm, phờ phạc cả ra. Chắc là em sợ lắm phải không? Quả thật là anh đã làm cho em hoảng sợ trước một cách vô ích. Không sao cả, sẽ qua nhanh thôi, hôm nay chúng ta sẽ quyết định - làm hay không?
Nàng liếc nhìn sang phía anh: cặp mắt trong sáng, nét mặt sinh động khác thường - và nàng cảm thấy trong lòng nhẹ nhõm hẳn. Ferdinand nhận ra cái nhìn của nàng.
- Phải, tinh thần của anh rất tốt. Lâu lắm rồi anh chưa cảm thấy mình ở trong trạng thái tuyệt diệu như ba ngày qua. Thực tế, mãi đến bây giờ anh mới hiểu được quả là tuyệt đến thế nào khi người ta có thể suy nghĩ và hành động theo ý thích để phục vụ cho bản thân mình. Chẳng phải là một phần nhỏ bé không chút ý nghĩa nào mà là toàn bộ tòa nhà từ móng đến nóc, và chính anh đã dựng nên tòa nhà ấy cho bản thân mình. Cho dù cái lâu đài không khí ấy sau một giờ nữa có thể sẽ sụp đổ, hoặc là em sẽ thổi bay tòa nhà ấy bằng một lời nói hoặc có thể chúng ta sẽ cùng phá sập nó, nhưng trong bất cứ một trường hợp nào thì đó cũng là một công việc mà anh thích thú. Quả là hấp dẫn kinh khủng khi lập kế hoạch cho một chiến dịch để chống lại cảnh sát, quốc gia, báo chí, chống lại toàn bộ cái thế giới mạnh mẽ ấy. Anh đã phải nghĩ đến nát óc mới xong và giờ đây anh muốn tuyên chiến thật sự. Trong trường hợp xấu nhất, người ta sẽ thắng chúng ta, nhưng chẳng phải chúng ta đã thua trận từ lâu rồi còn gì nữa. Ta đi thôi, em sẽ nhìn thấy tất cả bây giờ!
Họ bước ra khỏi nhà ga. Sương mù bao bọc quanh các ngôi nhà bằng một làn hơi lạnh u ám, những người phụ khuân vác với vẻ mặt rầu rĩ đang đứng đợi. Tất cả đều ẩm ướt, nhớp nhúa, mỗi lời nói vừa thoát ra khỏi miệng liền kéo theo một làn hơi nước. Thế gian chẳng lấy gì là ấm áp. Khi bước qua đường Ferdinand nắm lấy tay Christine và nhận thấy nàng bỗng rùng mình khi anh vừa chạm vào tay nàng.
- Em làm sao vậy?
- Không sao - nàng nói - Chẳng qua trong những ngày này em cảm thấy sợ sợ. Em cứ nghĩ rằng, mọi người đang theo dõi em và bất cứ người nào cũng đoán được em đang nghĩ gì. Em hiểu lo sợ như vậy thật là ngu ngốc, nhưng em cứ có cảm giác tất cả những chuyện ấy đều hiện rõ trên mặt em, rằng cả làng đã biết hết. Ở ngoài ga em gặp chàng thanh niên giúp việc cho người gác rừng, anh ta hỏi em: “Cô đi Vienna làm gì thế?” - và thế là em bối rối đến nỗi anh ta bật cười khanh khách. Nhưng em rất mừng: thôi cứ để cho anh ta nghĩ vậy, càng tốt… Ferdinand, anh nói đi, - nàng bỗng nép chặt vào người anh, - chẳng lẽ sau này lúc nào chúng ta cũng phải lo lắng như vậy sao… Sau khi đã làm chuyện ấy? Em cảm thấy là mình sẽ không chịu nổi. Em không đủ sức cứ sống mãi trong lo âu, sợ hãi như vậy, sợ bất cứ người nào, tối thì không ngủ được, cứ ngong ngóng đợi những tiếng gõ cửa… Anh nói đi, tình trạng ấy sẽ không kéo dài chứ?
- Không - Ferdinand trả lời - Anh nghĩ là không. Nỗi lo sợ chỉ tạm thời thôi, trong khi em vẫn còn sống ở đây bằng cuộc sống cũ. Chỉ cần em bước vào một thế giới khác, trong bộ quần áo khác với một cái họ khác, em sẽ quên ngay trước đây em là ai… Chẳng phải chính em đã kể cho anh nghe có lần em trở thành một cô gái hoàn toàn khác đó sao. Sự nguy hiểm chính là ở chỗ: nếu em làm những gì mà chúng đã nghĩ ra với một lương tâm day dứt. Nếu em cảm thấy việc em ăn cắp của nhà nước - chính nhà nước là một tên tướng cướp lớn nhất - là một hành động bất chính thì mọi việc sẽ trở nên tồi tệ ngay và khi ấy chính anh cũng không làm. Còn những gì liên quan đến anh, thì anh cho rằng mình hoàn toàn đúng. Anh biết người đó đã đối xử với mình bất công và anh đánh liều cái đầu của mình cho công việc của chính mình chứ không phải vì một ý đồ vớ vẩn nào, chẳng hạn như việc phục hưng nhà Habsburg hay vì Liên bang Hợp chủng quốc châu Âu hoặc vì một lý tưởng chính trị nào đó mà anh hoàn toàn không quan tâm đến. Tuy nhiên, cho đến lúc này chúng ta vẫn chưa quyết định một việc gì cả, chúng ta mới chỉ đùa giỡn với ý đồ thôi, mà trong cuộc chơi thì không nên rầu rĩ. Em cứ việc ngẩng cao đầu lên, anh biết là em có thể trở thành một cô gái dũng cảm.
Christine chỉ thở dài.
- Anh nói đúng. Có lẽ em sẽ chịu đựng được trong một chừng mực nào đó, em cũng hiểu là chúng ta chẳng mất cái gì. Trong cuộc sống em cũng đã từng phải chịu đựng không ít, nhưng chỉ có một điều khó nhất là phải chịu đựng những cái mà mình không biết. Còn sau đó, khi mọi việc đã hoàn thành, chắc hẳn anh có thể tin ở em được. Chúng ta đi đâu bây giờ? - Nàng hỏi.
- Kỳ quái thật - Ferdinand mỉm cười nói - Cái kế hoạch ấy anh đã soạn thảo ra rất dễ dàng và anh cảm thấy vô cùng thích thú khi vạch ra các phương án khác nhau, chẳng hạn như việc chúng ta sẽ trốn đi đâu và bằng cách nào, có lẽ anh đã dự tính hết các chi tiết, hầu như cho mỗi bước đi của chúng ta khi chúng ta đã lấy tiền xong. Và tất cả những việc ấy cũng chẳng khó khăn gì vậy mà chỉ có một điều anh không làm được: đó là việc tìm một căn phòng để bây giờ chúng ta có thể bình tĩnh thảo luận tất cả mọi việc. Lại một lần nữa anh tin rằng chẳng thà phải sống mười năm mà có tiền còn dễ hơn nhiều khi chỉ sống một ngày mà không có đồng nào trong túi. Đúng thế đấy Christine ạ - anh nhìn nàng, mỉm cười kiêu hãnh. - Tìm được bốn bức tường để chúng ta có thể ngồi trong ấy mà không ai nhìn thấy và nghe thấy té ra còn khó hơn cả chính cuộc mạo hiểm của chúng ta. Ra ngoại ô thì lạnh, trong khách sạn thì người ta có thể nghe thấy, mà ở đấy em sẽ lại cảm thấy không yên tâm chút nào đâu, còn trong tiệm ăn, nếu như ở đó vắng người, em sẽ bị những người hầu bàn để ý, ra công viên giờ này chắc em cũng không thể ngồi được. Đấy, em thấy Christine, quả là khó khăn khi tìm một chỗ riêng biệt, yên tĩnh trong thành phố hàng triệu dân này nếu không có tiền trong tay. Còn có gì mà anh không nghĩ đến, anh còn nghĩ đến cả việc hay là ta trèo lên gác chuông đại giáo đường Thánh Stephen, thời tiết như thế này chắc ở đấy sẽ không có ai… Cuối cùng anh đáp xe đến một người quen làm bảo vệ cho cái công trình đã phá sản của bọn anh. Chỗ anh ta trực ban là chiếc chòi gỗ ọp ẹp. Ở đó có một chiếc lò sưởi bằng gang, một cái bàn và hình như một chiếc ghế nữa. Anh đã bịa ra chuyện anh cần gặp một người phụ nữ quý tộc Ba Lan mà anh quen trong thời gian chiến tranh, hiện giờ cô ta đang sống với chồng ở khách sạn Sacher. Ở đấy có nhiều người biết cô ta vì vậy sẽ bất tiện nếu anh cũng xuất hiện với cô ta trên đường phố. Em có thể tưởng tượng được cái anh chàng ngốc ấy đã ngạc nhiên đến thế nào không! Và lẽ dĩ nhiên anh ta rất lấy làm hãnh diện khi được giúp đỡ anh. Bọn anh mới quen nhau chưa lâu nhưng anh đã giúp anh ta hai lần rồi. Anh ta nói, để đề phòng mọi trường hợp bất trắc, anh ta sẽ để lại giấy chứng nhận của mình cho anh còn chìa khóa sẽ đặt ở chỗ quy ước và sẽ đốt lò sưởi từ sáng. Ở đấy chẳng có một thứ tiện nghi gì đâu, nhưng vì một cuộc sống tốt đẹp hơn thì cũng đáng để cho chúng ta chui vào cái hang ấy khoảng hai giờ. Chúng ta sẽ chỉ có một mình, không ai có thể nhìn hoặc nghe thấy chúng ta nói gì.
Công trường xây dựng nằm ở ngoại ô Floridsdorf hoàn toàn không có một bóng người. Những tòa nhà gạch bỏ hoang đờ đẫn nhìn ra khắp xung quanh bằng hàng trăm những lỗ cửa sổ trống hoác, những chiếc thùng phi đựng nhựa đường, những chiếc xe ba gác, những đống gạch và xi măng nằm bừa bộn trên mặt đất ẩm ướt. Có cảm giác như một vụ thiên tai nào đó đã làm gián đoạn quang cảnh làm việc tấp nập ở đây và một không khí im lặng khác thường đối với một công trường xây dựng bao trùm lên mọi cảnh vật.
Chìa khóa nằm đúng chỗ quy định, sương mù đã kín đáo che chở họ khỏi những cặp mắt của người lạ, Ferdinand mở cửa chiếc chòi gác - chiếc lò sưởi đúng là đang cháy, không khí trong phòng ấm áp, thoảng mùi gỗ tươi dễ chịu. Ferdinand đóng ngay cửa lại và bỏ thêm vài thanh củi vào lò.
- Nếu có ai bước vào anh sẽ kịp ném những tờ giấy này vào lửa. Em đừng sợ, sẽ không có gì xảy ra đâu, mà chắc sẽ không ai mò đến đây làm gì, cũng chẳng có người nào có thể nghe thấy chúng ta nói chuyện được.
Christine bối rối nhìn khắp chung quanh, nàng có cảm giác như tất cả mọi thứ ở đây không thật một chút nào cả, chỉ có một thứ duy nhất, thật - đó là Ferdinand. Anh lấy từ trong túi ra mấy tờ giấy gấp nhỏ rồi mở ra.
- Em ngồi xuống, Christine, và hãy chú ý nghe anh nói. Đây là bản kế hoạch của chiến dịch. Anh đã soạn thảo rất kỹ lưỡng và viết đi viết lại đến năm lần, anh nghĩ rằng giờ đây toàn bộ kế hoạch này đã rõ ràng. Anh đề nghị em hãy đọc cho thật kỹ, từng phần một và nếu còn điều gì hoài nghi hoặc thắc mắc, em ghi ra lề, sau đó chúng ta sẽ thảo luận. Đây là một công việc rất quan trọng, mọi sự ngẫu nhiên phải được loại trừ. Nhưng trước hết chúng ta sẽ nói về những vấn đề không ghi trong bản kế hoạch này, về anh và về em. Chúng ta sẽ cùng nhau thực hiện chiến dịch do vậy cả hai đều can tội như nhau, tuy nhiên anh sợ rằng trước pháp luật em sẽ là kẻ phản bội trực tiếp. Em sẽ phải chịu trách nhiệm vì em là người đang làm việc trong cơ quan nhà nước và người ta sẽ săn lùng, tìm kiếm em. Em sẽ bị những người họ hàng và tất cả mọi người coi là kẻ tội phạm cho đến khi nào người ta chưa tóm được chúng ta. Còn về anh - kẻ chủ mưu và đồng lõa thì sẽ không có ai biết tới. Thành ra em phải đặt cược nhiều hơn anh. Em có một chức vụ có thể đảm bảo cho cuộc sống và sau này sẽ được hưởng chế độ hưu trí, còn anh chẳng có cuộc sống gì cả. Điều ấy có nghĩa là anh mạo hiểm ít hơn em rất nhiều trước pháp luật và như người ta vẫn thường nói… trước Chúa. Mức độ tham dự của chúng ta vào trong chuyện này không bằng nhau. Em sẽ phải chịu nguy hiểm nhiều hơn, trách nhiệm của anh là phải nói trước cho em điều đó. - Ferdinand nhìn thấy nàng cụp mắt xuống. - Anh bắt buộc phải nói điều đó, cái sự thật nghiệt ngã ấy vì anh không muốn giấu em những nỗi nguy hiểm mà em sẽ phải chịu đựng từ nay về sau. Thứ nhất, những gì mà em sẽ làm, những gì mà chúng ta sẽ cùng làm, không bao giờ có thể sửa được nữa. Đường rút lui không có. Thậm chí với số tiền ấy chúng ta có thể làm ra hàng triệu và chúng ta sẽ đền lại gấp năm lần số đã lấy, thì em cũng không thể quay lại con đường cũ và không ai có thể tha thứ cho em. Chúng ta đã bị đuổi vĩnh viễn ra khỏi danh sách những công dân đáng tin cậy, suốt đời chúng ta sẽ luôn luôn bị nỗi nguy hiểm đe dọa. Em cần phải nhớ điều ấy. Và dù cho chúng ta có thận trọng đến đâu thì bất cứ một trường hợp ngẫu nhiên bất ngờ nào cũng có thể lôi chúng ta ra khỏi tình trạng vô tư thoải mái để tѮg chúng ta vào tù và phỉ nhổ vào mặt chúng ta. Trong cuộc mạo hiểm này không có một sự bảo đảm nào hết. Chúng ta không được bảo hiểm, dù ở đây hay ở nước ngoài, dù hôm nay hay ngày mai, không bao giờ cả. Em cần phải nhìn thẳng vào điều đó như kẻ đấu súng nhìn thẳng vào họng súng của địch thủ. Địch thủ có thể bắn trượt, có thể bắn trúng, nhưng nói gì thì nói em đã nằm trong thước ngắm.
Im lặng một lát, Ferdinand cố nhìn vào mắt nàng, nhưng cặp mắt của Christine vẫn cụp xuống. Tuy nhiên Ferdinand vẫn nhận thấy bàn tay của nàng đang nằm trên bàn không hề run.
- Vậy đấy, anh xin nhắc lại, anh không muốn làm cho em phải hy vọng hão huyền. Anh không thể bảo đảm một chút nào, dù cho em hay cho anh. Nếu chúng ta cùng bước chân vào cuộc mạo hiểm thì có nghĩa là chúng ta sẽ bị ràng buộc với nhau cho đến suốt đời. Chúng ta làm điều ấy vì một cuộc sống tự do, nhưng ai mà biết được, đến một lúc nào đó chúng ta lại muốn thoát khỏi sự ràng buộc lẫn nhau. Thậm chí điều đó có thể xảy ra rất nhanh chóng. Anh không dám bảo đảm cho chính bản thân mình. Chính anh, anh cũng không hiểu hết bản thân, hơn thế nữa, anh cũng không biết sau này mình sẽ ra sao khi đã được tự do. Có cái gì đó cứ lởn vởn trong đầu anh, không để anh được yên, có thể anh sẽ nguội đi, lắng xuống mà cũng có thể anh sẽ lại nổi loạn, anh không dám nói trước. Hiện giờ chúng ta hiểu biết về nhau cũng chưa nhiều lắm. Nào, đã bao nhiêu lần chúng ta được sống bên nhau - nửa ngày, một ngày, chúng ta sẽ tự dối mình nếu cứ khăng khăng cho rằng chúng ta có thể sống bên nhau mãi mãi. Anh chỉ dám hứa với em một điều, anh sẽ là người đồng chí tốt của em, có nghĩa là anh sẽ không bao giờ phản bội em, không bao giờ có ý ép buộc em làm điều gì mà chính em không muốn. Nếu em muốn chia tay với anh - anh sẽ không giữ. Nhưng anh cũng không dám hứa anh sẽ mãi mãi bên em. Anh không thể hứa rằng chúng ta sẽ thành công, rằng sau đó em sẽ được hạnh phúc và sẽ không phải lo lắng điều gì, rằng chúng ta sẽ không bao giờ chia tay nhau, anh không dám hứa gì hết. Em thấy đấy, anh không hề thuyết phục em, mà ngược lại anh còn báo trước cho em mọi việc phải đề phòng, bởi vì tình thế của em bất lợi hơn của anh, em là kẻ phạm tội chính, ngoài ra em còn là phụ nữ nữa. Em sẽ phải chịu nhiều nguy hiểm, rất nhiều, và anh không muốn xúi giục em. Em hãy đọc bản kế hoạch này, suy nghĩ cho kỹ và quyết định. Nhưng hãy nhớ: nếu đã quyết định thì quyết định ấy phải dứt khoát và không được thay đổi. - Ferdinand đặt những tờ giấy trước mặt nàng. - Khi đọc chúng, em phải giữ một thái độ hoài nghi và cảnh giác đặt biệt như là trong trường hợp có một kẻ nào đó đề nghị em tham gia vào một công việc xấu xa và nguy hiểm. Anh sẽ ra ngoài, vì sự có mặt của anh ở đây sẽ trở thành sức ép đối với em, anh sẽ xem qua công trường một tí.
Ferdinand đứng dậy không nhìn nàng và bước ra ngoài. Trước mặt Christine là những tờ giấy, loại vẫn thường dùng trong các văn phòng hành chính, được gấp đôi lại với những nét chữ được viết cẩn thận. Chờ cho đến khi tim bớt đập Christine mới bắt đầu đọc.
Những tờ giấy viết tay này gợi cho nàng nhớ đến những tờ công văn ở thế kỷ trước. Đầu đề của các phần được gạch dưới bằng bút chì đỏ.
I - Cách thức tiến hành chiến dịch.
II - Cách xóa dấu vết.
III - Phương pháp xử thế khi đi ra nước ngoài và những kế hoạch tiếp theo.
IV - Phương pháp xử thế trong trường hợp thất bại hoặc bị phát giác.
V - Kết luận.
Mỗi phần được chia thành các đề mục như sau:
I - CÁCH THỨC TIẾN HÀNH CHIẾN DỊCH.
a) Thời gian thực hiện. Chiến dịch nên thực hiện vào trước ngày chủ nhật hay một ngày lễ nào đó. Như vậy sẽ làm cho việc phát hiện ra sự mất tiền bị chậm lại ít nhất là một ngày đêm, tạo điều kiện để tranh thủ thời gian chạy trốn. Vì bưu điện đóng cửa vào lúc sáu giờ chiều nên có thể kịp ra đi vào chuyến tàu tốc hành ban đêm, sang Pháp hay Thụy Sĩ. Tháng thuận lợi nhất là tháng mười một, thứ nhất vì trời mau tối, thứ hai vì vào tháng này số lượng hành khách đi tàu sẽ ít nhất. Cho nên có thể tin chắc rằng trong đêm đó, khi đi trên lãnh thổ nước Áo, chúng ta sẽ chỉ có một mình trong toa cúppê. Như vậy sẽ có rất ít khả năng có người nào đó nhận ra chúng ta - qua những đặc điểm đã được thông báo trên báo chí - và báo cho nhà chức trách biết. Thời gian thuận tiện nhất là ngày mùng mười tháng mười một, trước ngày Quốc khánh (hôm đó bưu điện sẽ không làm việc) vì như vậy chúng ta sẽ có mặt ở nước ngoài vào một ngày làm việc bình thường do đó sẽ không gây nên sự chú ý đặc biệt đối với mọi người và ngay lập tức có thể mua được những đồ dùng cần thiết để cải trang. Cần phải cố gắng kéo dài thời gian (với một lý do chính đáng) nộp số tiền mặt nhận được vào ngân hàng, khi đó sẽ có được một khoản tiền nhiều hơn.
b) Lên đường. Dĩ nhiên chúng ta sẽ ra đi riêng lẻ. Vé tàu sẽ mua theo từng chặng ngắn: Đến Linz, từ Linz đến Innsbruck hoặc đến biên giới và từ biên giới đến Zürich. Em nên lấy vé đi Linz trước đó vài ngày hoặc tốt hơn là anh sẽ lấy để người bán vé ở ga đó - chắc chắn người có biết mặt em - không thể thông báo chính xác chặng đường của chúng ta. Những biện pháp khác để đánh lạc hướng và xóa dấu vết xem ở phần II. Anh sẽ lên tàu ở Vienna còn em sẽ lên tàu ở St. Pölten. Trong thời gian đi trên lãnh thổ nước Áo hai người sẽ không nói chuyện với nhau. Việc ấy rất quan trọng. Tuyệt đối không được để cho ai biết hoặc có thể đoán ra anh là kẻ đồng lõa với em. Bởi lẽ cuộc điều tra sẽ hướng theo dấu vết một người đàn bà với tên họ và đặc điểm nhận dạng của em chứ không phải theo dấu vết một cặp vợ chồng mà sau này khi ra đến nước ngoài chúng ta sẽ đóng vai đó. Trong thời gian vẫn còn trên đất Áo không được để cho những người phụ trách toa và những người phục vụ trên tàu có thể nghi ngờ rằng chúng ta cùng đi với nhau. Chúng ta chỉ trình hộ chiếu chung của cả hai người cho đội kiểm soát biên phòng.
c) Giấy tờ tùy thân. Tốt hơn cả là nếu ngoài hộ chiếu thật chúng ta có thêm hộ chiếu giả, có điều chúng ta không có thời gian để làm việc ấy. Sau này khi ra đến nước ngoài chúng ta phải kiếm bằng được hộ chiếu giả. Lẽ đương nhiên cái họ Hoflehner sẽ không còn được xuất hiện trong bất cứ một cuộc kiểm tra nào. Còn anh, với tư cách là một người hoàn toàn trong sạch, anh có thể trình họ tên thật của mình ở bất cứ chỗ nào. Trong hộ chiếu của mình anh sẽ sửa đổi chút ít để có thể viết tên em và dán ảnh em vào đó. Anh sẽ tự khắc một chiếc dấu giả bằng cao su. Ngoài ra anh có thể sửa chữ F ở họ của mình thành chữ K (anh đã thử trên giấy nháp) và như vậy sẽ thành Karrner. Chúng ta sẽ sử dụng tấm hộ chiếu ấy cho một cặp vợ chồng đến khi nào kiếm được những tấm hộ chiếu giả tại thành phố cảng nào đó. Sau hai, ba năm, nếu vẫn còn tiền chúng ta sẽ làm được việc ấy một cách dễ dàng.
d) Tiền. Trong những ngày còn lại, tùy theo khả năng cần phải thu vào những tờ giấy bẠlớn (những tờ một nghìn và năm trăm schilling). Trên tàu chúng ta sẽ phân tán số tiền ấy vào những chỗ khác nhau: trong va li, túi xách, một phần sẽ may vào mũ. Chỉ cần như thế cũng được vì hiện nay việc kiểm tra của hải quan ở biên giới tiến hành rất sơ sài. Tại các ga Zürich và Basel anh sẽ đổi một số tiền để khi sang đến đất Pháp chúng ta đã có sẵn ngoại tệ. Nếu không chúng ta sẽ phải đổi ở Pháp một số lớn tiền giấy bạc schilling của Áo và như thế sẽ gây nên sự chú ý của mọi người.
e) Chạy đi đâu trong thời gian đầu. Anh đề nghị sang Paris, vì những thuận lợi sau đây: thứ nhất, chúng ta có thể sang đấy dễ dàng mà không phải đổi tàu. Phải sau mười tiếng người ta mới phát hiện ra sự thiếu hụt và sau một ngày đêm thì cuộc điều tra mới được công bố, như vậy chúng ta có đủ thời gian để sắm những trang bị cần thiết giúp cho việc cải trang chỉ liên quan đến em. Anh nói thạo tiếng Pháp, vì vậy chúng ta không cần phải nghỉ lại ở những khách sạn đặc biệt dành cho người ngoại quốc mà chúng ta sẽ đến ở trong một nhà trọ khiêm tốn nào đó ở ngoại ô. Lý do thứ hai, ở Paris thường xuyên có nhiều khách du lịch vì vậy việc kiểm tra theo dõi từng người một trong thực tế không thể làm được. Ở đó, việc đăng ký và xin phép cư trú, theo lời bạn bè anh cho biết, cũng tiến hành rất qua loa, không giống như ở Đức, nơi những người chủ nhà (có lẽ cả dân tộc) bẩm sinh tò mò và cầu toàn. Ngoài ra, báo chí Đức sẽ đưa tin về vụ mất tiền ở trạm bưu điện Áo chi tiết hơn nhiều so với báo chí Pháp. Còn trong khi họ đang in cái tin ấy thì chúng ta kịp rời Paris. (xem phần III)
II. CÁCH XÓA DẤU VẾT:
Điều quan trọng nhất là gây khó khăn cho cảnh sát trong việc tìm kiếm, hướng họ vào những dấu vết giả. Mỗi một dấu vết sai sẽ góp phần làm chậm cuộc điều tra lại, và lúc đó, chỉ sau vài ngày là ở Áo người ta sẽ quên hết các đặc điểm nhận dạng, còn ở nước ngoài thì người ta lại càng không nhớ gì nữa. Như vậy, ngay từ đầu điều quan trọng là phải dự đoán được khả năng hoạt động của chính quyền để từ đó đề ra những biện pháp đối phó.
Cảnh sát, như họ vẫn thường làm, sẽ tiến hành điều tra theo ba hướng: a) - Lục soát kỹ lưỡng phòng làm việc và nhà ở. b) - Dò hỏi những người quen. c) - Tìm kiếm những người tham gia vào vụ đánh cắp. Do đó, nếu chỉ có hủy tất cả giấy tờ ở nhà thôi thì chưa đủ mà cần phải áp dụng thêm những biện pháp để làm rối loạn và đánh lạc hướng việc tìm kiếm. Những biện pháp đó như sau:
a) - Thị thực xuất nhập cảnh hộ chiếu. Trong mọi trường hợp, cảnh sát sẽ nhanh chóng tìm hiểu ở các lãnh sự quán xem trong thời gian gần đây có cấp thị thực nhập cảnh cho một người có họ tên như họ đang tìm kiếm hay không (trong trường hợp này là Hoflehner). Vì anh sẽ xin thị thực nhập cảnh cho tấm hộ chiếu của mình chứ không phải cho tấm hộ chiếu mang tên “H” (xem phần V) và cho đến lúc đó anh vẫn nằm ngoài vòng nghi vấn, cho nên chúng ta chẳng cần phải xin thị thực nhập cảnh cho tấm hộ chiếu mang tên “H”. Nhưng vì chúng ta muốn đánh lạc hướng điều tra sang phương Đông, do đó chúng ta cần phải xin thị thực nhập cảnh sang Rumani cho tấm hộ chiếu của em. Bằng cách ấy chúng ta đã hướng cuộc điều tra trước hết là về hướng Rumani và nói chung là hướng về Balkan.
b) Để củng cố thêm cho chắc chắn giả thuyết này, thì trước ngày Quốc khánh em cần phải đánh một bức điện cho một cái tên giả tưởng nào đó, chẳng hạn: Branco Riczitsch vào theo địa chỉ: Bucharest, bưu điện ga, hòm thư lưu, với nội dung sau: “Sẽ đến vào chiều mai, có mang theo hàng, ra đón”. Chắc chắn cảnh sát sẽ kiểm tra toàn bộ tất cả các cuộc đăng ký điện thoại và các bức điện đã được đánh đi trong những ngày gần đây từ trạm bưu điện của em và ngay lập tức họ sẽ suy ra ai là kẻ đồng mưu với em và em định chạy đi đâu.
c) Để làm cho việc đánh lạc hướng được tốt hơn, mà việc này đối với chúng ta rất quan trọng, anh sẽ viết cho em một bức thư dài bằng nét chữ đã thay đổi, sau đó em sẽ xé vụn đi và vứt vào sọt rác. Chắc chắn cảnh sát sẽ moi ra và sẽ dán các mẫu thư đó lại. Rằng cách ấy, vật giả sẽ càng được củng cố thêm.
d) Trước ngày lên đường em vô tình hỏi người bán vé ở ga xem có thể mua vé thẳng đến Bucharest được không và tiền vé hết bao nhiêu. Người bán vé sẽ không chút nghi ngờ cung cấp điều đó cho cảnh sát với tư cách người làm chứng và như vậy sẽ càng có lợi cho chúng ta.
đ) Để hoàn toàn loại anh ra khỏi vai trò của một người đồng lõa, mà sau này trong các cuộc viễn du về hình thức em sẽ là vợ của người đó, chúng ta cần phải làm thêm một việc nhỏ nữa: theo như anh biết chưa có người nào nhìn thấy chúng ta đi cùng với nhau, không có người nào (ngoài ông anh rể của em) biết chúng ta có quen nhau. Để làm cho anh ấy khỏi nghi ngờ, hôm nay anh sẽ ghé vào chỗ anh ấy để chia tay. Anh sẽ nói rằng anh đã tìm được một chỗ làm thích hợp ở Đức và anh sẽ lên đường sang đấy. Với bà chủ nhà, anh đã thanh toán xong xuôi và anh sẽ đưa cho bà ta xem một bức điện nào đó. Nếu tính đến việc anh đã rời khỏi thành phố một tuần trước khi chiến dịch bắt đầu thì mọi nghi ngờ về sự đồng lõa của anh trong vụ này sẽ bị loại trừ.
III. PHƯƠNG PHÁP XỬ THẾ KHI RA NƯỚC NGOÀI VÀ NHỮNG KẾ HOẠCH TIẾP THEO.
Vấn đề này chúng ta sẽ giải quyết triệt để ngay tại chỗ, còn bây giờ anh chỉ nêu một vài dự kiến chung.
a) Hình thức bên ngoài. Về trang phục, cử chỉ, phong thái, chúng ta không được để lộ ra một chút gì khác với các tầng lớp trung bình trong xã hội, bởi vì trong thực tế tầng lớp này ít bị để ý nhất. Ăn mặc không được quá sang trọng nhưng cũng không được quá nghèo nàn. Anh sẽ mạo nhận mình là một người thuộc tầng lớp trung gian, tầng lớp ít bị nghi ngờ nhất trong các vụ áp phe có liên quan đến tiền bạc, do vậy anh sẽ đóng vai một họa sĩ. Anh sẽ mua ở Paris các thứ đồ nghề dành cho họa sĩ như giá vẽ, ghế xếp, vải gai, bảng pha màu, như vậy ở tất cả mọi nơi mà chúng ta có mặt, nghề nghiệp của anh sẽ không làm ai nghi ngờ. Ở Pháp, tại những vùng phong cảnh nên thơ, quanh năm lúc nào cũng có hàng ngàn họa sĩ đi lang thang vẽ ký họa, việc ấy chẳng làm ai ngạc nhiên và ngay từ đầu họ rất được cảm tình của mọi người vì họa sĩ là những người độc đáo và vô hại.
b) Quần áo của chúng ta cũng phải phù hợp. Áo khoác ngắn bằng nhung hoặc bằng vải lanh thô, như vậy người ta có thể biết ngay đó là họa sĩ. Những thứ còn lại không được để lộ ra một chút gì khác biệt. Em với vai trò của người giúp việc sẽ mang máy ảnh và hộp đựng phim. Những người như thế sẽ không bị ai cật vấn từ đâu tới, làm nghề gì và cũng chẳng có ai ngạc nhiên nếu họ có mò đến những vùng hẻo lánh nhất và giữa những con người ấy vẫn thường bắt gặp những người ngoại quốc.
c) Việc giao tiếp giữa chúng ta. Chúng ta chỉ nói chuyện với nhau khi bên cạnh không có người - điều này rất quan trọng. Trong bất cứ trường hợp nào cũng không được để cho ai nghe thấy chúng ta nói chuyện với nhau bằng tiếng Đức. Khi có người khác, chúng ta có thể nói bằng thứ tiếng lóng học sinh Be-sprache, người ngoài sẽ không hiểu được một từ nào và sẽ nghĩ rằng đó là một thứ ngoại ngữ bí hiểm nào đấy. Tại khách sạn nên thuê những phòng ở trong góc, hoặc những phòng mà những người ở bên cạnh không thể nghe được gì.
d) Thường xuyên thay đổi chỗ ở. Nơi ở phải thay đổi thường xuyên, bởi vì sau một thời hạn nhất định chính quyền có thể bắt chúng ta nộp thuế hoặc đòi hỏi chúng ta phải trình nộp những giấy tờ, thủ tục nào đó. Việc ấy, mặc dù không liên quan gì đến công việc của chúng ta tuy nhiên nó có thể gây ra những phiền phức trục trặc. Bình thường, mỗi nơi chỉ nên trú chân khoảng một tuần, còn trong những thành phố nhỏ thì dưới một tháng. Với thời hạn như vậy không ai có thể kịp làm quen gần gũi với chúng ta, kể cả nhân viên phục vụ khách sạn.
đ) Tiền. Tiền sẽ phải mang theo người cho đến khi chúng ta thuê được một chiếc két giữ tiền trong một nhà băng nào đó (thời gian đầu làm như vậy sẽ rất nguy hiểm). Tất nhiên không nên giữ toàn bộ số tiền ấy trong ví hoặc trong túi xách mà phải khâu vào trong quần áo, mũ, giày để trong trường hợp không may nào đấy thì toàn bộ khoản tiền Áo đó sẽ không bị phát hiện. Việc đổi tiền phải tiến hành từ từ và thận trọng và chỉ được đổi ở các trung tâm như Paris, Monte Carlo, Nice, tuyệt đối không được đổi ở các thành phố nhỏ.
e) Tùy theo khả năng, phải tránh các cuộc làm quen, ít nhất là trong thời gian đầu. Khi chúng ta chưa kiếm được những giấy tờ mới (tại những thành phố cảng, việc này không khó), không được rời nước Pháp để sang Đức hoặc bất cứ nước nào.
g) Định trước mục đích và dự tính các kế hoạch cho tương lai, anh thấy không cần thiết. Theo tính toán sơ bộ, số tiền chúng ta lấy được nếu sống một cách tiết kiệm có thể đủ trong năm năm, trong thời gian đó chúng ta sẽ quyết định về tương lai của mình. Vào thời gian đầu nhất thiết phải hết sức thận trọng, phải thường xuyên kiểm tra bản thân một cách kỹ lưỡng, tuyệt đối không được để lộ tung tích. Sau nửa năm tất cả mọi thông báo về việc truy bắt sẽ bị quên đi lúc đó chúng ta có thể tự do đi lại. Khi đó chúng ta sẽ bắt đầu hoàn thiện ngoại ngữ, luyện tập một cách có hệ thống để thay đổi nét chữ, cố gắng khắc phục sự bỡ ngỡ, rụt rè và cảm giác khác đi trong môi trường đang sống. Trong trường hợp cần thiết phải học một nghề gì đó để có thể thay đổi nếp sống và nghề nghiệp.
V. PHƯƠNG PHÁP XỬ THẾ TRONG TRƯỜNG HỢP THẤT BẠI HOẶC BỊ PHÁT GIÁC
Trong một công việc nguy hiểm như thế này, ngay từ đầu phải tính đến khả năng thất bại. Tuy nhiên ta không thể dự kiến trước được sự nguy hiểm sẽ đến vào lúc nào hoặc từ phía nào. Cách giải quyết sẽ tùy thuộc vào tình hình thực tế cụ thể. Sau này là những nguyên tắc cơ bản cần phải tuân theo:
a) Nếu vì một sự tình cờ hoặc sai sót nào đó mà chúng ta lạc mất nhau trên đường đi hoặc ở nơi mới tới, thì cả hai phải nhanh chóng quay về chỗ chúng ta đã cùng nghỉ đêm lại lần cuối cùng. Tại đó, hoặc là chúng ta sẽ đợi nhau ở nhà ga hoặc thông báo cho nhau biết địa điểm gặp mặt trên một tấm bưu ảnh đặt tại bưu điện trung tâm thành phố đó.
b) Tính đến khả năng thất bại, bị săn đuổi và bị bắt chúng ta cần phải luôn trong tư thế sẵn sàng thực hiện cái quyết định trước đây của chúng ta. Khẩu súng ngắn anh sẽ luôn mang theo người (ban ngày bỏ trong túi, ban đêm để dưới gối). Anh sẽ kiếm cho em một liều thuốc độc xyanua kali và em sẽ giữ nó trong chiếc hộp đựng phấn. Cảm giác sẵn sàng thường trực sẽ giúp chúng ta có thêm sức mạnh. Riêng anh, trong bất cứ trường hợp nào sẽ không để bị tống vào song sắt.
Nếu một trong hai người bị bắt khi có mặt người kia thì người kia nhất thiết phải nhanh chóng trốn ngay. Sẽ là một sai lầm nghiêm trọng nếu vì tính đa cảm giả tạo muốn chia sẻ số phận với bạn mà lại ra đầu thú, bởi vì với từng người riêng biệt thì tội trạng sẽ nhẹ hơn và người đó sẽ dễ dàng bào chữa trong quá trình điều tra sơ bộ. Ngoài ra người chưa bị bắt sẽ có điều kiện để giúp đỡ người bị bắt bằng cách xóa dấu vết, thông báo những tin tức cần thiết và trong trường hợp có thể được, sẽ giúp người kia vượt ngục. Nếu ta tự nguyện khước từ tự do quả là một hành động điên rồ. Còn nếu muốn tự sát thì lúc nào cũng có thời gian.
V. KẾT LUẬN
Chúng ta mạo hiểm cả tính mạng của mình để có được một cuộc sống tự do, cho dù sự tự do ấy có thể chỉ trong một thời gian ngắn. Khái niệm “tự do” bao hàm cả ý nghĩa tự do trong mối quan hệ giữa con người với nhau. Nếu vì một nguyên nhân khách quan hay chủ quan nào đó mà một trong hai chúng ta cảm thấy cuộc sống chung đã trở nên nặng nề thì lẽ đương nhiên người đó có quyền ra đi. Mỗi người chúng ta đồng ý mạo hiểm một cách tự nguyện, không bị người kia ép buộc và từng người chịu trách nhiệm về chính bản thân mình, vì vậy không người nào được trách móc người kia trong bất cứ chuyện gì. Ngay khi chúng ta vừa chia tiền xong để cả hai được tự do hoàn toàn thì như vậy cũng có nghĩa là chúng ta đã chia đôi trách nhiệm và nguy hiểm, do đó từng người phải tự lo lấy bản thân mình.
Toàn bộ cuộc sống trong tương lai của chúng ta sẽ được xây dựng trên cơ sở nhận thức một cách đầy đủ rằng chúng ta hoàn toàn không làm một điều gì sai trái đối với nhà nước và đối với chính bản thân - chúng ta chỉ làm những gì mà trong hoàn cảnh của mình chúng ta cho đó là biện pháp phù hợp và duy nhất đúng. Nếu đã phải mạo hiểm như vậy mà lương tâm vẫn thấy cắn rứt thì quả là một hành động điên rồ. Chỉ trong trường hợp mỗi người trong chúng ta, sau khi đã suy nghĩ chín chắn và tin chắc đó là con đường đúng đắn duy nhất, thì lúc đó chúng ta mới có quyền và cần phải bước trên con đường ấy.
Christine đặt tờ giấy cuối cùng xuống và ngước mắt lên. Ferdinand đã quay vào và đang hút thuốc.
- Em hãy đọc lại một lần nữa, - anh đề nghị và sau khi nàng đọc xong lần thứ hai, anh mới nói. - Tất cả đều rõ ràng và dễ hiểu chứ?
- Vâng.
- Có thể còn thiếu điều gì đó chăng?
- Không, em cảm thấy anh đã suy tính đầy đủ về tất cả mọi việc rồi.
- Về tất cả? Không đâu - anh mỉm cười - hình như anh đã quên một điều gì đó.
- Điều gì vậy?
- Hừ, giá mà anh biết được. Trong bất kỳ một kế hoạch nào bao giờ cũng có một cái gì đó chưa hoàn thiện. Trong bất kỳ một tội ác nào bao giờ cũng có một mắt xích sẽ bị đứt, chỉ có điều ta không thể biết trước được đó là mắt xích nào. Mỗi một tên tội phạm, dù có ranh ma, quỷ quyệt đến đâu hầu như bao giờ cũng mắc phải những sơ suất nhỏ. Chẳng hạn như hắn ta đã thủ tiêu tất cả mọi giấy tờ nhưng té ra lại để sót tấm căn cước, đã dự phòng tất cả mọi trở ngại, nhưng cái dễ nhận thấy nhất thì hắn ta lại không nhận ra. Bất kỳ ai trong những trường hợp như vậy cũng có thể đã quên nghĩ đến vấn đề quan trọng nhất.
Nàng hỏi, giọng vô cùng sửng sốt:
- Thế anh nghĩ là… sẽ không thành.
- Anh không biết. Anh chỉ biết một điều là sẽ rất khó khăn. Việc kia dễ hơn nhiều. Hầu như không thể nào tránh khỏi thất bại khi người ta nổi dậy chống lại số phận của mình, chống lại đạo luật của chính mình - anh không nói đến các điều mục pháp lý, nói đến hiến pháp và luật lệ của cảnh sát, những thứ ấy có thể vượt qua được. Nhưng trong mỗi chúng ta đều có một đạo luật nội tâm của mình: người thì đi lên núi, kẻ thì xuống biển, người gặp may thì sẽ công thành danh toại, kẻ xấu số sẽ ngã gục. Cho đến nay anh chưa bao giờ thành đạt trong bất cứ chuyện gì và cả em cũng vậy. Có thể, thậm chí là rất có thể chúng ta sẽ phải bỏ mình. Thành thật mà nói, anh không tin rằng đến một lúc nào đó anh sẽ hạnh phúc thực sự, có lẽ vì anh là một kẻ không phù hợp với điều ấy. Anh không hy vọng rằng vào một ngày trong tương lai, khi mái tóc đã điểm bạc, anh sẽ được sống trong một biệt thự ấm cúng để chờ đến ngày phán xử cuối cùng, không, anh chỉ nhìn thấy trước được một tháng, một năm hoặc hai năm. Đó chính là khoảng thời gian mà chúng ta quyết định vay tạm của khẩu súng ngắn.
Nàng chăm chú nhình anh bằng ánh mắt bình thản.
- Cám ơn anh Ferdinand, vì sự chân thành. Nếu như anh nói về chuyện này một cách hào hứng say mê thì chắc là em sẽ không tin. Em cũng không nghĩ rằng vận may của chúng ta kéo dài được. Lúc nào em cũng bị người đời ngáng chân. Có thể những gì mà chúng ta định làm là không cần thiết và vô nghĩa. Nhưng nếu không làm và cứ tiếp tục sống như trước thì lại còn vô nghĩa hơn. Em không thấy có con đường nào tốt hơn. Vậy thì anh có thể tin tưởng vào em được.
Ferdinand nhìn nàng bằng cặp mắt long lanh nhưng không biểu lộ một chút vui mừng.
- Em đã quyết định dứt khoát rồi chứ?
- Vâng.
- Như vậy là vào lúc sáu giờ, thứ tư, ngày mùng mười.
Christine cố chịu đựng ánh mắt của Ferdinand và chìa tay ra cho anh.
- Vâng.
Quay lại
Bình luận
Bình luận
Bình luận Facebook